Beraber Kitap Yazalım projesi sürecinin bu altıncı bölümünde epey gururlu hissettim kendimi. Yazarlardan San, "Kaç kişinin yaşadığı somut ve özel bir kayıptan bahsedebilecek cesareti göstereceğini merak ediyorum. Ben maalesef onlardan biri olmayacağım." diye başlamış yazısına. Oysa birçok yazar, yazıya dökmesi hiç de kolay olmayan kayıplarından açıklıkla ve dürüstlükle bahsettiler. Toprağa gömdükleri babalarından bahsettiler; çok sevdikleri halde ölümünü tuhaf bir kayıtsızlıkla karşıladıkları anneannelerinden; kanser yüzünden kaybettikleri memelerinin izini bir savaş yarası gibi taşımaktan bahsettiler, giden kuzenlerinin ardında kalan çocuklarından bahsettiler, kaybedilen “kızlıklarından” sonra oluşan kadınlıklarından bahsettiler, Kaybettikleri benliklerinden, hırslarından, yaşam sevinçlerinden bahsettiler, maddi dünyanın ötesinde, sonsuz ölümden yani manevi yok oluşlardan bahsettiler.
Benim için okuması, yorumlaması ve düzenlemesi zor, hüzünlü, ama bir o kadar da coşkulu bir süreç oldu. Üstelik ne yalan söyleyeyim, birçoğuna dokunmak, değiştirmek içimden gelmedi.
Aferin çocuklar, böyle devam.
HAFTANIN YAZILARI
Dayım ve Ben – Huzursuz Beyin
Tüm Kalbimle - Nehir Niş
Kayıp Mı? - Tuğçe
Elif - Yorgun Kafa Olmayan Kalp
Gidenlerin Getirdikleri – Rojda Aksoy
Kaybedince Anlarsın - Başka Bir Dünyadaki
Bir Zeytin Attım Ağzıma – Edward Bloom
Biz Bir Rüyayız – Ayşe Çetinkaya
Bir Anıdır Geride Kalan - Hayat Yeniden
Bulmadan Kaybettiğimizi Anlayamayız - Mehmet Can Kaya
Hayattayken Kaybetmek - Mutlu
Mermer Fil - Topaz
Bir Şarkı, Bir Soru ve O Yaz - Gorila Voladora
İlk Vahiy - Karahindiba
Yıldız Tozları - Papatyalı Bir Deli
Disiplin - Herzi
Rapunzel'in Kaçışı - Dalgın Canbaz
Kalanlar - Canderel
Bir Kaybın Varlık Sancısı – Saturnuslog
Tek Gerçek – Ayşe Menekşe
Pek Sevgili Umudum - Gökçin
Kayıp - Msy
Kaybolanı Bulursun, Özlediğine Kavuşursun - Sehvenli
Motivasyon Kaynağım Ne – San
Kendini Doğuran İnsan - Clementine
DAYIM VE BEN
-huzursuz beyin-
Çocukken hayranı olduğunuz kişinin büyüdüğünüzde hayallerinizi yıkmaması ne büyük bir lütuf.
Ona bakmak için başımı kaldırdığımda gittikçe uzardı dayımın boyu. Beni kollarına aldığında hemen büyümek, dayım gibi komik ve bilgili olmak, dünyaya tepeden bakmak isterdim. Uzadım da.
Ama gördüklerimden hoşlanmadım.
Tam bir Fenerbahçe misyoneriydi. Sülalenin bütün çocuklarını Fenerli yapmak için uğraşırdı. İlk Fenerbahçe maçına onunla gittim. Hayatımın çoğu gününde bana acı çektirse de Fenerli olmak hiç zor olmadı. Hayatımdaki tek mutluluk gözyaşlarını da Fenerbahçe sayesinde döktüm.
Dinibütün anneannemin evin tek odasındaki duvara asılı seccadenin ardındaki posterden haberi var mıydı bilmiyorum ama demir kitaplığın içinde gizlenen erotik dergilerden haberdardı. Çünkü iki boyutlu bir solucana benzeyen sıska ben, sadece dayımın dergilerine bakarken hayretten ağzımı o kadar çok açıyor ve o büyük lokmaları kabul ediyordum. Sanırım değil bamya, canlı fare bile yiyebilirdim o sıralar.
Yaklaşık otuz beş sene önce ayrıldı anneanne evinden. Otuz beş senedir özleriz onu. “Dayınlar da gelecek” bir mutluluk cümlesiydi her zaman.
Dayımın ağzından nahoş kelimeler nadir çıkardı ama geniş bir edepsiz fıkralar repertuarı vardı. Baş konuk olarak katıldığı aile buluşmalarında her an masadan kovulacağım endişesiyle ama büyük bir hazla dinlerdim bu fıkraları. Hemen ertesi gün arkadaşlarıma anlatır, bu sayede ben de bir süreliğine dayım gibi komik olurdum.
Bu duyguyu hep sevdim.
Yaşadığı gibi hızlı hızlı kullandığı şeker kokulu Toyota’sında dinledim ilk yabancı şarkılarımı. Bir keresinde “Bak” dedi gülümseyerek, “Bu şarkıyı ezberleyecek kadar İngilizce var sende.” Şaşırdım çünkü İngilizcem yoktu. Oysa The Champs’ın şarkısının tek sözü “tekila”ydı.
Dün film izlerken karşıma çıktı bu şarkı. Sözlerini hatırladım, gülümsedim.
Sevgili dayım,
Çocukken hayran olduğun kişiye büyüdüğünde hala hayran kalabilmek ne büyük bir lütufmuş, sayende öğrendim.
Bazen duyuyorum, dizim boyunda çocuklar gelip ne kadar komik ve bilgili olduğumu söylüyorlar bana. Hayran hayran izliyorlar beni.
Bazen kendimi onların yerine koyuyor ve karşımda seni görüyorum.
Ama dayı, zaman ilerliyor, hayat bitiyor ve ben hala insanları senin yaptığın gibi kırmadan sevemiyorum.
Dünyaya ve hayatıma kattığın bütün güzellikler için teşekkür ederim.
TÜM KALBİMLE
-nehir niş-
Üniversiteyi kazandığım şehirdeyim. Valizimi otogara bırakıp kalacak yer için özel yurt ayarlamaya gidiyorum. Bir yandan tanıdıklar da arıyor. Çeşitli telefon numaraları veriyorlar. Günün sonunda hepsini arıyorum. Sadece birisi açıyor telefonunu. Sonra gelip beni olduğum yerden siz alıyorsunuz. Ben düzgün bir yurt bulana kadar, sizde kalabileceğim üzerine anlaşıyoruz. Bir hafta geçmeden bizimle kalmak ister misin? Biz seni çok sevdik diyorsunuz. Zaten bir odanız boş. Böyle başlıyor arkadaşlığımız. Toplam üç kız kalıyoruz evde. Hepimiz yarım günlük işlerde çalışıyoruz. Okul, iş ve dersler arasında örülen güzel bir dostluğumuzda ilerliyor. Seninle daha sıkı fıkıyız. Belki ikimiz aynı bölümü okuduğumuzdan. Gelişen siyasi gündemi, kültürel meseleleri, edebiyatı, aydın olmanın ne demek olduğunu tartışıyoruz durmadan. Çeşitli dergiler alıp okuyoruz. Bazen diğer ev arkadaşımız kendini dışlanmış hissetmesin diye makyaj ve saç ürünleri üzerine de sohbet ediyoruz. Uzun süre bulutların üzerinde yürüyoruz böyle. Sonra erkek arkadaşım geliyor yanıma. Bir süre bizde kalacak. Sen de çok iyi anlaşıyorsun onunla. İkiniz aynı dilin çocuklarısınız. Kendi dilinizde sohbet ediyorsunuz çoğu zaman.
O gidince bana tavırların değişiyor. Aramızda sebebini bilmediğim bir uçurum açılıyor.
Sömestr tatilinde her gün erkek arkadaşımı aradığını ve buluştuğunuzu öğreniyorum. Seni arıyorum. Konuşuyoruz. Dilim söylemeye varmadığı gibi böylesi bir şeyi konduramıyorum bile. İmkanı yok öyle bir şey olamaz! Sana bunu yakıştıranlara da tepki gösteriyorum.
Erkek arkadaşımı arıyorum yüz yüze konuşalım diye. Geliyor konuşuyoruz. Senin onu rahatsız ettiğini falan söylüyor. Eve dönüyorum seninle konuşmak için. Öfkeliyim çok öfkeli, evde yoksun. Eşyalarını alıp evi terk etmişsin. Sana upuzun bir mektup yazıp, arkadaşlarla ulaştırıyorum. Şoktayım, üzgünüm ve şaşkınım. Erkek arkadaşımla ilişkimiz sürüyor. Seninle bağımız dostluğumuz bitiyor. Onu çeşitli numaralardan aramaya devam ediyorsun bir süre. Aradan yıllar geçiyor. Bir kadın konferansında karşılaşıyoruz. Benimle konuşmak ve özür dilemek isteğini bildiriyorsun, ortak bir tanıdığımızla. O zaman ne çok üzüldüğümü ve üzüntümden ne kadar çok kilo verdiğimi bilmiyorsun. Nasıl olur, biz birbirimize her şeyimizi anlatıyorduk diyorum kendi kendime.
İkinci karşılaşmamızda bu sefer kendin geldin. Ben bir cahillik ettim. Seni kırdım. Beni affetmeni istiyorum dedin. Ben öyle inatçıydım ki küstüğüm insanla kolay barışmıyordum. Hayır seni affedemem. Beni ne kadar çok kırdığını bilmiyorsun dedim. O zaman bile konuşup çözebilirdik. Çünkü o kadar çok paylaşmışlığımız vardı ki...
Sırtımı dönüp gittim.
Bir kaç ay sonra ölüm haberinle donup kaldım. Ailene bıraktığın mektup onlara varmamış bile. Mektubunda; “Ben istiyorum ki bütün insanlar özgür ve eşit bir şekilde yaşasın. Hiç kimse bir lokma ekmek, başını sokacak bir ev için ömrü boyunca sömürülmesin. Bunların olabilmesi içinde savaşmak ve mücadele etmek gerekiyor. Savaş bitince geri geleceğim.” diye yazıyorsun. İki ülkenin sınırında aslında ne taraftan geldiği belli olan bir mermiyle başından vuruluyorsun.
Cenazene katılıyorum. Seni affetmediğim için öyle kızgınım ki kendime. Dilim varmıyor.
Bütün kalbimle affediyorum seni. Genç, toy ve cahildik. Elbette hatalar yapıyoruz ve yapacağız da. Senden sonra bir daha kimseyle küs kalmıyorum. Konuşulacak ne varsa konuşup hallediyorum artık.
KAYIP MI?
-tuğçe-
Kayıp dediler ismine, son nefesini verdiğinde babam. Ben de inandım
aslında ilk başta. Kayboldu sandım. Bir daha sesini duymak mümkün
olmayacaktı mesela. Bir daha beni koruduğunu hissedemeyecektim. Bir
daha o gülümsediğinde aldığım sıcaklık benimle olmayacaktı. Siz
insanlar böyle söylediniz. Böyle anlattınız bana ölümü.
Hepiniz son derece yanılıyorsunuz. Ben o öldüğünde buldum babamı.
Bir insanın, ne diğer insanlardan ne de doğadan ayrı olmadığını
öğrendim. Doğada hiçbir şeyin asla kaybolmadığını anladım. Mümkün
değil kaybetmek. O yüzden, bugün, bir kaybımı değil, kaybettiğimi
sandığım şeyi anlatacağım.
Her şey bir rüzgarla başladı. Düşmek üzere olduğum bir uçurumdan beni
resmen çekip kurtaran bir rüzgar. Babamın yanındaki küçük kız
olsaydım, babamın elleri olacaktı aynı görevi yapan.
Sonra denizin sesini duymaya başladım. Dalgaların, köpüklerin sesini,
kuşların sesini. Babamın mezarının yanı başında büyüyen ağaç babam
değilse neydi ? Doğa kaç tane babaya sahipti ? Kuşaklarca dedelerim
ninelerim değilse neydi her gün beni besleyen besinin toprağı?
Sonra onun sesini duymaya başladım ağaçların hışırtısında. Aynı
zamanda dünyaya gelen bir kedinin ziyaretiyle; göz göze geldik.
Fırtınanın içinde, onun gücüyle karşılaştım. Ne kadar şahaneydi şimdi
babam. Oysa hayatta iken sadece hasta ve çelimsizdi. Şimdi yuvasına
dönmüş ve şanını tekrar kazanmıştı o asker. Huzurlu, bir o kadar kuvvetli
ve merhametli. Baktıkça, duydukça hayran kaldım her gün.
Kayıp mı ? Hiçbir şey kaybolmaz doğada. Sadece görünenin
ötesindekini görebilmeni, dinlerken başka bir kulakla daha duyabilmeni, farklı bir gözle
okuyabilmeni ister senden. Babanın gözeten bir gözü gider, yerine başka
bir göz gelir. Hiçbir şey kaybolmaz doğada.
ELİF
-yorgunkafaolmayankalp-
On dört yaşındayım; ailemin sevgisizliği ve benim de ergenliğimle evden kaçıp , tecavüze uğrayıp son durak olarak getirildiğim yetiştirme yurdundayım. Üç odalı bir grupta kalıyorum. Toplam sekiz kişiyiz. Ailen oluyor bir süre sonra o sekiz kişi.
O sekiz kişiden biri de Elif'ti. On dört yaşındaydı Elif; idrar kaçırma, ilaç içmeme gibi sıkıntıları vardı, bir yandan da zihinsel engelliydi. Yardımcı olmak için bazen kızarak bazen tatlı dille ikna ederdik onu. İki üç gündür yemesi içmesi azalmıştı Elif'in. Onun yemedikleri bize pay edilirdi. Biz de bu işe sevinmiştik, daha fazla yiyebiliyoruz diye kimsenin dikkatini çekmemişti bu durum.
Bir gece gene altına işemişti Elif, üstünü giydirmek için beni görevlendirdiler. Başkasının dolabındaki kıyafetleri giymek isteyince kızdım tabi; küfür etti, ben de ona ettim. Kendimi savunmak zorundaydım.
Işığı kapatıp odadan çıkarken, Elif hiç kavga etmemişiz gibi; "dedem gelecek benim görürsünüz," dedi. "Gelir gelir daha çok beklersin" deyip çıktım.
O gece yarısı sarsılarak uyandım "kalk, Elif öldü" seslenmesiyle. O sıra inanmadım. Hatta dalga geçtim. On dört yaşındaydı nasıl ölebilirdi ki. Hem benim tanıdığım kimse daha ölmemişti. İmkansız deyip bütün gece dalgaya vurdum. Ertesi sabah hiçbir şey açıklanmadı; "kimseye bahsetmek yok" dendi. Kahvaltıda helvanın da olduğunun farkında değildim tabii, yıllar sonra aklıma geldi. Çok üzücüydü aynı evde yaşadığın insanın ertesi gün olmaması. Daha on dört yaşında... Günlerce odasına girilmedi. Geceleri o odadan ses geldiği anlatılıp durdu. Beni en çok üzen ailesini göremeden ölmesi oldu galiba. Bakamayacağınız çocukları yapıp onları bırakmak anne babalık mı?
Her zaman kalbimdesin Elif , her duamdasın, seni hala unutmadım.
GİDENLERİN GETİRDİKLERİ
-rojda aksoy-
Her şeyin başı gerçekten de sağlık. Bunu krem rengi, eskimiş, yer yer dökülmüş deri tekli koltuklarda dört beş saat otururken tekrar tekrar zihnimden geçiriyordum. Şimdi bunları yazarken bile yan yana yirmi koltuğun sıralandığı kemoterapi odasındaki serinliği tenimde hissediyorum ve ilaçların iç içe geçmiş kokularını duyuyorum tekrar. Henüz yirmili yaşlarımın sonunda olmam ve ailemde de meme kanseri öyküsü bulunmaması nedeniyle olsa gerek, sağ mememdeki kitle ile üç yıl yaşadım ve ağrılar başlayana kadar da doktora gitmedim. Muayene için gittiğim doktor ultrason çekip ‘’zararsız bir kitle’’ dediğinde rahatlamıştım ama dokuz ay sonra tekrar kontrole gittiğimde üçüncü evrenin sonuna doğru gelmiş kanser teşhisini duyunca gözlerimden yaşlar pıt pıt ip gibi akmaya başladı.
Her duruma uyum sağlayan bünyemden olsa gerek süreci olduğu gibi kabullenmem zor olmadı. Uzun ve yorucu bir tedaviden sonra sıra ameliyata geldi. O noktada bir tercih yapmam gerekiyordu; acısıyla, tatlısıyla o güne kadar bazen utarak bazen de gururla taşıdığım memelerimden birine elveda diyecek ya da meme protezi ile hayatıma devam edecektim.
Savaştan kalan bir yara ile yaşamayı tercih ettim çünkü aradan zaman geçse de verdiğim mücadeleyi bana hatırlatacak somut bir şeye ihtiyacım vardı. Bedenimin yeni haliyle yaşamak elbette başlarda zordu ama şimdi biraz daha alıştım. Daha zor olan ‘’ya tekrarlarsa’’ düşünceleri ve ilaçların sinir bozucu yan etkilerine de hala alışmaya çalışıyorum.
Kaybedene kadar değerini pek bilemediğim sağlığıma ara ara ağıtlar yakıyorum ama bir yandan da bu mücadelenin bana kattıklarını kucaklayarak teselli buluyorum. Bazen sessiz bir zaman dilimi yaratıp her hafta yan koltuklarda benle beraber kemoterapi alan insanların hikayelerini ve yüzlerindeki ifadeleri hatırlatıyorum kendime. Herkesin kayıplarla baş etme yönteminin ne kadar farklı olduğunu, zamanın ve koşulların bizi nasıl da farklı yerlere savurabileceğini anımsamak hayatla baş etmemi kolaylaştırıyor bazen. Vaktimin, enerjimin, yaşamımın sınırlarını görüp usul usul yürüyorum. Bir şeylerle kavga edip boş yere vakit harcamaktansa anlamaya ve mümkünse değiştirmeye çabalayarak gelecekteki kayıpların yas sürecine hazırlıyorum kendimi.
KAYBEDİNCE ANLARSIN
-bir başka dünyadaki-
Kayıp denilince hep somut bir şey olması gerekiyor gibi geliyordu bana. Çocukluğumdan beri tembih edilen şeyler hep kayıpla ilgiliydi. Paranı kaybetme kızım, iyi mukayyet ol. Silgini kalemini okulda kaybedip gelme sakın. Spor ayakkabına iyi bak, unutup gelme eve. Okuldan çıkınca oyalanma zaman kaybetme. Çorabın teki, eşofmanın üstü… Kendi harçlığım bile kaybederim diye başkasına emanet edilirdi kimi zaman. Bunlarla birlikte ailemin ve mahallenin, kız çocukları üzerindeki en büyük kayıp baskısı kızlıkla ilgiliydi. Kızlığını kaybetme, kaybedersen eğer seni kimse almaz. “Kızlık.” Bunu ilk ne zaman duydum hatırlamıyorum ama uzun bir süre bu tembih görünümlü baskıyla bir bağ kuramadım. Nedir kızlık ve o neden kaybedilme tehlikesi taşıyordu diye düşünürdüm. Hiç görmediğim, anlamadığım bir şeyi nasıl kaybedebilirdim? Ayrıca beni kim alacak, ben bir eşya değilim ki. Hem onu koruma iradesi sadece bana ait olduğuna göre o benimdi. Buna rağmen benim dışımdaki herkes onun üzerinde göz ve söz sahibiydi. Bu çok saçmaydı, saçma ama burnumun dibinde duran bir gerçek. Bu gerçek yasaklanmış hisler listesini de beraberinde getiriyordu. Kimseyi sevemezdim. Sevsem bile suçluluk hissi ile birlikte sevebilirdim. Sevgi ve kaybetme korkusu el ele tutuşmuştu. Kızlığı kaybetme korkusunun açtığı derin bir kaybetme korkusu yerleşmişti artık ruhumda. Sevdiğimi sevildiğimi hissettiğim an kaybetme korkum nüksediyordu. Kendi bedenime git gide yabancılaşmaya başlamıştım. Bu korku yüzünden önce duygularımı sonra bedenimi kısıtlamaya başladım. Ama her kısıtlama kendini aşmaya çabalıyor sonra bunu anladım. Kendimi ne kadar çok kısıtlarsam, özgürleşme arzum o oranda çoğalıyordu. Olduğum kişiyle olmak zorunda olduğum kişi arasındaki mesafe arttı ve artık sıfır noktasına geldim. Kaybetmekten korktuğum her şeyi kendi irademle kaybedince, içinde sıkıştığım korkular anlamını yitirdi. Kaybedince anlarsın tehditleri doldurulmuştu kulağıma yıllarca, gerçekten kaybedince anladım. Kızlık kaybedilince kadınlık kazanılıyormuş onu anladım. Kendimi kendi kadınlığımı kaybettiğim yerlerde kazandım. Bu nedenle yaşadığım en önemli ve en anlamlı kayıp bana ait olmayan kaybetme korkusu oldu.
BİR ZEYTİN ATTIM AĞZIMA
-edward bloom-
Yirmilerimin başındaydım. Ailemden ilk kez ayrı kalmaya, özlemin ne demek olduğunu öğrenmeye başladığım zamanlardı. Mutluydum da; maruz kaldığım için değil özlediğim için yanlarında oluyordum. Bir ara bu ayrılığı biraz uzun tuttum. Sanırım artık kendimi biraz izole etmek istedim bu kan bağlı kalabalıktan. Yanlarına gitmeme yakın kuzenimle epeydir konuşmadığımı fark ettim ama kendisini aramak yerine nasıl olduğunu sordum anneme; "İyi, boğazında enfeksiyon varmış, antibiyotik tedavisi görüyor. İlaçlar yüzünden konuşmaması gerekiyormuş, birkaç gün hastanede kalacak" dedi. Bir enfeksiyon ne kadar kötü olabilir ki diye düşündüm, gitmeme birkaç gün kalmıştı zaten.
Kapıyı çaldım, içerisi kalabalıktı. Hem ayakkabılardan hem de seslerden anlaşılıyordu. Ben geleceğim diye kuzenler falan toplanmıştı belli ki. Sarılma, selamlaşma faslından sonra atıştırmak için mutfağa gittim. Bir tane zeytin attım ağzıma, gayet rahat bir tavırla "ablam nerede?" diye sordum, "hastanede, daha çıkmadı" dedi annem. Şaşırdım, bir enfeksiyon yüzünden hala hastanede olmasına. "Alalım başka bir yere götürelim, böyle iş mi olur?!" dedim. Annem elini omzuma koydu, az önceki gülümsemesi yavaş yavaş dağıldı, şimdi karşımda "metanetli ol" der gibi duran bir doktor edasıyla duruyordu ama pek beceremiyordu. Gözleri gözlerimin arkasındaki uçuruma bakıyordu. Sesi titreyerek "ablan kansermiş" dedi. Zeytin ağzımda kocaman oldu, öylece donup kaldım. Filmlerdeki o fonda dönen ama yankısı yüzünden hiçbir şey anlaşılmayan sesler kafamda dönmeye başladı. İçeri doğru yürümek istedim. Ben yürümüyordum, zemin altımdan kayıyordu sanki. Kızının yanına gitmek, ona sarılmaktan başka bir şey geçmiyordu aklımdan. O yolda ben umudumu, heveslerimi, bir gün tekrar mutlu olabileceğime dair inancımı kaybettim. Eski beni kaybettim. Bir daha da hiçbir zaman o zeytin tanesini ağzıma atmadan önceki ben olmadım. Ve hiçbir zeytin tanesini o cümleyi kafamın içinde duymadan yiyemedim; "ablan kansermiş."
Yanına gidip sarıldım. Annesi gibi gülüyordu. "Biliyor musun?" dedi, "annemin boğazı ağrıyormuş, hastanede şimdi.", "evet" dedim "galiba bu aralar çok dondurma yemiş."
BİZ BİR RÜYAYIZ
- ayşe çetinkaya -
Hiç ölü birini gördünüz mü? Ben anneannemi gördüm. Öldüğü haberini alınca ağlamadım. Acaba öldüğünü algılayamadım mı diye morgda görmek istedim. Neyle karşılaşacağımı bilmiyordum, umurumda da değildi. Hiçbir şey umurumda değildi artık zaten, hayatta en çok korktuğum şey gerçekleşmişti. Buz gibi bir oda, ortasında bir masa, üstünde anneannem. Yaklaştım, yüzüne dokundum. Yüzü de buz gibiydi. Üşümüş diye düşündüm, ellerimi koyup ısıtmak istedim; bir süre yüzünde tuttum, hiçbir işe yaramadı. Artık orada olmadığı da o kadar belliydi ki, vazgeçtim. Nazım Hikmet’in Dünya’nın sonu için yaptığı benzetme geldi aklıma, “boş bir ceviz gibi”.
Ölmeden önceki bir buçuk sene boyunca hastaydı. “Çok şükür kızım, ailemizde hiç yok o pis hastalık” dediği kansere yakalanmıştı. Bu süreçte çoğu gece uyuyamadım; anneannemin ölümünü ve genel olarak ölüm konseptini düşündüm. O öldüğünde nerede olurum, kimin yanında olurum, ne tepki veririm. Bir sürü senaryo kurdum, herhalde yüzlerce. Hiçbiri tutmadı. Bir akşam ben uyuyordum, ölmüş. Hayatımın bir daha asla o varkenki gibi olmayacağını bildiğim anneannem ölüyor, ben uyuyorum. Bunun saçmalığına, garipliğine seneler sonra hala şaşırıyorum.
Bir diğer saçmalık ise ölümünden sonra anneannemi neredeyse hiç düşünmemem. Bunu özleminin içimi yaktığı o kısa “an”lardan birinde fark ettim. O kadar ki, sanki hiç var olmamış gibi. Bir rüyaymış, uyanmışım, hafızamdan silinmiş ya da silinmek üzere gibi. Halbuki insan hiç var olmamış birini özleyemez, eğer kötü bir şiir falan yazmıyorsa. Ve hayatta emin olabildiğim belki de tek şey, en çok anneannemi sevdiğim.
Bir insan ölünce tam olarak neye üzülüyorum, bunu pek bilmiyorum. Ailesi yaşlılarına hep evinde bakmış biri olarak, küçüklüğümden beri etrafımda birileri öldü durdu. O haberi alınca göğsümün içine dolan ve aynı anda içimi yırtarak çıkmaya çalışan soğuk bir şey var, sonra gözlerim doluyor. “Ben neye ağlıyorum ya şu anda” diye düşünüyorum. Aklıma o kişiyle ilgili tatlı anılar üşüşüyor ve bunların ihtimalinin artık sıfır olduğunu fark ediyorum.
Mesela anneannemin evi artık anneannem yaşarkenki gibi kokmuyor. Öldükten sonra birlikte uyumak için aldığım tülbentindeki kokusu uçalı zaten yıllar oluyor. Sesini hatırlayamıyorum. Bir video kaydını açıyorum, çok garip geliyor, “sesi gerçekten böyle miydi” diye düşünüyorum. Gözlerimiz aynı renkti mesela, neyse ki gözlerinin rengini unutma olasılığım yok. İnsanın somut özellikleri zamana karışıp kayboluyor gibi, ama hissettirdikleri kalıyor. Sanırım bana hissettirdiklerini hatırlarsam bunlarsız yaşamak çok zor geleceği için düşünmüyorum anneannemi. Evinin kokusu gibi, hiçbir şey anneannem yaşarkenki gibi değil ve ben buna seviniyorum.
Not: Bunları okuyan herkese Gaye Su Akyol’un Boşluk ve Sonsuzluk parçasını armağan ediyorum.
BİR ANIDIR GERİDE KALAN
-hayat yeniden-
Çingene pembe kocaman bir lahana bebek ile çıkageldi ablam. Mis gibi çilek kokuyordu bebeğin yüzü. Fosforlu yeşil ve pembe çizgili bir tulumu vardı. Sağ kulağının arkasında da bir tarih. 14.06.1993. Ablam bebeği aldığı tarihi not etmiş, gideceğini bilerek.
Ablam o vakitler Edirne'de çalışıyor. Hemşire kendisi. Sarı saçlı, uzun boylu, zarif incecik bir kız. Bana göre dünyanın en güzel, en nazik, en sevgi dolu insanı. Resim yapmak büyük tutkusu. Bir de giyim kuşama pek meraklı. Dişil enerji timsali.
Aramızda tam yedi yaş fark var. Çocukluğumda, annemden daha çok o vardı yanımda. Geceleri onun masallarını dinler, onunla uyurdum. Saçımı o tarar, banyomu o yaptırır, okula giderken ayakkabılarımın bağcıklarını o bağlar, elimden sıkı sıkı tutar birlikte okula giderdik.
Okuduğu kitapları okur, dinlediği müzikleri dinlerdim. Onun sayesinde tanıştım Uğur Mumcu ile. 24 Ocak 1993'te suikaste kurban gitmişti Uğur Mumcu. Ablam çok üzülmüş tüm kitaplarını almıştı. Ben de bu vesile ile okumuştum kitaplarını. Sosyalist takılırdı, okuduğu kitaplar ve dergiler, dinlediği müzikler bu minvaldeydi. Ben de onu kendime rol model almışım tabi, bu düşünce ile çocuk yaşımda tanışmış olmuştum.
Mektuplaşırdık ablamla, hala mektupları, çizimleri saklıdır bende. Hani öyle basit alelade mektuplar değildi bunlar. Edebiyatın dibine vururduk tabiri caizse. Şimdi elime alıp okuduğumda ruhum acıyor sadece. Çok erken ayrılışımız, yaşayamadıkları, doyamayışları, hayalleri canımı çok acıtıyor.
Bir parça alkol alıp sarhoş olsam, aklıma gelen tek konu ablam oluyor. Başlıyorum hıçkıra hıçkıra ağlamaya. O yüzden içkiyle de aram iyi değil.
Daha dün gibi o kadar canlı bir anı ki...
Sağlık Meslek Lisesinde yatılı okuyorum. Son sınıftayım. Okulun son haftası, mezuniyet hazırlıkları dolu dizgin devam ediyor. 6 Haziran Salı günü ve ders bitmiş yatakhanedeyiz arkadaşlarla. Sohbet ediyor, şakalaşıp gülüşüyoruz. Beni çağırtıyor nöbetçi öğretmen, yanına gidiyorum. Odasında aile dostumuz iki ağabey var. Şaşırıyorum...Öğretmenimiz eşyalarımı toplamamı, annemin rahatsızlandığını, onun yanında olmam gerektiğini söylüyor. Durmadan soru soruyorum ama asla tatmin eden bir cevap alamıyorum. El mahkûm gidip valizimi toplayıp arkadaşlarımla vedalaşıyorum. İzmir'den Salihli'ye gidiyoruz. Yol boyunca kimse konuşmuyor. Ben annem öldü diye düşünüyorum. Aklıma tek ihtimal o geliyor. Bir buçuk saat sonra eve ulaşıyoruz. Evin kapısında bir yığın ayakkabı var. İçeri giriyorum tıklım tıklım ve herkes ağlıyor, annemi görüyorum kendinde değil, zorla sarsıp ne oldu diyorum, "Ablan yok artık." diyor. İşte o anın kelimeler ile tarifi imkânsız. Tek isteğim yalnız başına kalıp avazım çıktığı kadar bağırmak oluyor. O şokla herkese öfke duyup "defolun gidin evimizden" diyorum. Kimseyi ne görmek ne de duymak istiyorum. Çok sevdiğim dayım yatıştırabiliyor ancak beni. Gece zehir zemberek geçiyor. Sabah olunca İzmir'den arkadaşımın akrabası olan kardeş bildiğim Atilla'yı arıyorum. "Lütfen buraya gelip beni İzmir'e götür." diyorum. O da "Tamam." diyor bana ve yanıma geliyor. Apar topar evden kaçıyorum, otogara gidiyorum. Atilla dönüş bileti almış ikimize ve otobüste beni bekliyor. Hemen yanına gidiyorum ama ne göreyim, dayım karşımda. Ağlayarak sarılıp beni kucaklıyor ve otobüsten inmeye ikna ediyor. Sonra biraz dışarıda dolaştırıp bir şeyler yediriyor bana ve eve dönüyoruz.
O gün başlayan ablamın ölümünü inkâr bugüne dek devam ediyor ve inanın ilk kez bu acımı bu teferruatta paylaşıyorum. Bunca yıl geçmesine rağmen hiçbir mecrada bu acı kaybımı paylaşmadım. Bu inkar biliyorum ama o güzel insan o gencecik yaşında nasıl ölebilir? Bunu kabullenmek benim için çok ama çok zor. Hala bir yerlerden çıkıp gelecekmiş gibi. Rüyalarımda bile ısrarla "Ben Ölmedim." diyor.
Vefatının nasıl gerçekleştiğini merak etmişsinizdir. Ablam hemşire olarak hastanede çalışıyor ve işten çıkışı saat 16:00. Eve yürüyerek geliyor. Yol güzergahında bir hemzemin geçit var. Oradan geçmek üzereyken ayağı molozlara takılıyor ve düşüyor, kalkmaya çalışırken, gözlüğü düşüyor, onu alayım derken bir trenin acı sesi ve sağdan aldığı darbe ile beyin kanamasından oracıkta vefat ediyor. İşte bu satırlarda anlatılan şeye hayat diyoruz. Bir ömrü yazmak ne kadar kolay değil mi? Oysa onu canlı kanlı yaşamak ise ne kadar zor.
Ablamdan sonra her şey değişti. Aile olarak ağır depresyon yaşadık. Müthiş bir acı gerçekle baş etmeyi öğrendik. Bu acı ile cebelleşirken hatalar yaptık. Büyük isyanlar ettik. Neticede, “Ne olursa olsun, yaşamaya mecburduk.”
Ablamın mezar taşı kitap okumayı çok sevmesinden mütevellit açık bir kitap şeklinde ve üzerinde Hasan Hüseyin Korkmazgil’in şiiri,
Açtınız kollarınızı,
Kucakladınız beni,
Çiçeklerle donattınız garipliğimi…
BULMADAN KAYBETTİĞİMİZİ ANLAYAMAYIZ
-mehmet can kaya-
Sıradan bir akşam, sıradan bir iş dönüşüydü. Salona geçip bir yorgunluk sigarası yaktım. Bir iki duman alıp arkama yaslandım. Ani bir uyku bastırdı. Uzanmıştım ama gözlerim açıktı. Önce ayaklarım sonra da vücudum istemsizce titremeye başladı. Ağlıyordum. Düşünemiyordum. Neler olduğunu bilmiyordum. Alkol veya herhangi bir uyuşturucu madde kullanmamıştım. Ne kimseyi arayacak halim vardı ne de kimsenin beni böyle görmesini istiyordum. Zaten ne anlatabilirdim ki. Nedenini sorgulamadım, kendimi bıraktım, panik yapmadım. Öleceğimi düşündüm ama korkmadım. Çok garip gelebilir ama bir parça mutluydum bile denilebilir. Ama ölmedim. En azından o gün.
Bütün bunlar üç yıl önceydi. O zamanlar toplumun üst kesimlerinden biri olarak görürdüm kendimi. İyi bir iş, gösterişli araba ve kıyafetler, kendine özen gösteren ve kadınların ilgi odağı olmayı seven bir adam. Halbuki şimdi bakınca, tek istediğim sevilmekmiş. Babamın beni sevemediği, annemin ne kadar uğraşmış olsa da tam olarak gösteremediği sevgi açığını kapatma çabası. Bana ait olmayan hatalar yüzünden, birçok insanın ömründe belki bir iki defa karşılaşacağı sayısız sıkıntılarla uğraşmak, çözüm yolları bulmak; mahkeme, karakol gibi devlete ait her kurumla içli dışlı olmak ve bütün bunların getirdiği stresle hep başkalarını suçlamak.
Kalplerini kırdığım suçsuz insanlar, yaşam ışıltılarını çaldığım kadınlar ve belki de artık kontrol edilemez öfkemi kusmaya çalıştığım ama deli olduğumu düşünerek kavga etmeden uzaklaşan insanlar. Kendi zihnimde ördüğüm duvarlarda benliğim karanlıkta kalmış, duvarlara çarpa çarpa bir çıkış yolu arıyordu. Bu geçirdiğim bir krizdi. Sonradan anladım. Artık kimseye öfkelenemiyordum ve kimseyi istemiyordum. Ama ne olduğu önemli değil, artık ölüm bile uzak değildi, o çok yakın bir arkadaşımdı. Onunla birlikte bütün herkese bana neler yaptıklarını gösterecektim. Herkes benim için üzülecek, kendimi değerli hissedecektim. Ben var olmasam da insanlar cezalarını çekecekti. Hiçbir suçu olmayan, olsa bile bunun farkında olmayan insanlar.
Nasıl olduğunu bilmediğim bir şekilde kendimi hipnoz terapisinde iyi olan bir psikiyatristin yanında buldum. İlk söylediğim şey sanatçı kişiliğimi ön plana çıkarıp artık kendi istediklerimi yapmak olduğuydu. Ona çocukluk travmalarımı anlattım, acılarımı, öfkemi, ölümle olan yakın dostluğumu ve ilaç kullanmak istemediğimi söyledim. Çünkü zihnimi bayıltıcı, ayıltıcı her çeşit maddeyle yeterince bulandırmıştım zamanında. Artık başka bir bağımlılık istemiyordum. Her şeyden çok kendimden ve bu hayattan kurtulmak istiyordum. Birkaç seans sonra bilinçli hipnoz denilebilecek bir uygulama yaptık. Kendimi güvenli ve huzurlu bir evde küçük bir çocuk olarak hayal ettim. Özgürdüm, mutluydum. Seans sonunda sanki yeniden doğmuştum. Gözümdeki sis perdesi kalkmış, düşman gördüğüm insanlar normalleşmiş ve nerden geldiğini bilmediğim bir hayat ışığı içime girmişti. Bir başkası anlatsa ona sağlam küfür eder, bu tip dalaverelere inandığı için onu aptal olmakla suçlardım. Tabi bana bunu her gün bir ay boyunca, elimden geldiğince tekrarlamamı istedi doktor.
Bütün bunlar üç yıl önceydi. Işık giremeyecek kadar karanlık olan, kendi ördüğüm duvarların arasından, küçük bir delikten girmişti bu ışık. Ve geri kalan günlerde bu duvarları okuyarak, dinleyerek, izleyerek, sorgulayarak, irdeleyerek, severek; anlayış, merhamet ve sevgiyle yaklaşarak tek tek yıktım. Artık önceden saf olarak gördüğüm ve gerçek, acımasız hayatı görmediklerini düşündüğüm, sinir olduğum, o yüzü hep gülen, her olaya güzel bir bakış açısı getirebilen, o gıcık görünen mutlu insanlardandım. Tek farkım, hayatlarından vazgeçmek isteyenleri de anlayabiliyor olmamdı. Hatta katil, tecavüzcü, hırsız ve madde bağımlılarını da. Herkes nefret etse de en çok üzüldüğüm insanlar onlardı. Çünkü kimse öyle olmayı seçmez, bu seçilen bir şey değildir. Geçmişlerinde kalan yıkımları, sıkıntıları, yaşam koşullarını çok net görebiliyor, onları hissedebiliyordum. Onları onlardan daha iyi tanıyordum.
Ben birkaç ay önce kendimi buldum ve şimdi fark ediyorum ki üç yıl önce hayattaki en değerli şeyi kaybetmişim. Kendimi... benliğimi, özümü ve içimdeki o derin sevgiyi kaybetmişim. Ve o kadar çok bu kaybını arayan ama neyi aradığını ve nerede aradığını bilmeyen insan var ki, hepsine nasıl yardım edebilirim hiçbir fikrim yok. Ama bir şekilde edebileceğimi biliyorum. Çünkü ölmeden önce bile olsa her insanın hayatında bir kere bu ışığı görebilmesini umut ediyorum. "Yaşamın ışığını, gerçek sevgiyi ve aşkı. Hayata karşı aşkı. Dünya güzel bir yer, sadece bakış açımızı biraz değiştirebilmemiz gerekli. Bütün hepsi bu ve bunu gerçekten yaşaması gereken insanlara gösterebilmek için kendimden verebileceğim ne varsa, bir gün onu tereddütsüz bir şekilde vermeye hazır olacağımı biliyorum.
HAYATTAYKEN KAYBETMEK
-mutlu-
Yedi kardeşten tek üniversite mezunu olan çocuktur babam.
İlkokulu zar zor bitiren diğer kardeşlerinin aksine okumak için tüm zorluklara göğüs geren ve öğrenme isteği hiç bitmeyen bir adamdır. Günlük aldığı gazetesinde tek satırı bile okumadan geçmez. Kitap okuma saati ve devasa bir kitaplığı vardır.
Ben ‘insan’ olmanın ne olduğunu anlamaya başladığım yıllarda zihnimde kaybettim babamı. Hayran olduğum bilgisi, donanımı, öğütleri ve duruşu ile hiç bağdaşmayan bir adamdı gördüğüm. Dışarıda başka biriydi, evin içinde ise bambaşka biri.
Dışarıdan bakıldığında kurduğu cümleler ve nezaketi ile insanları kendine hayran bırakır. Ne kadar bilgili, ne kadar çağdaş ve modern biri diye düşünürsünüz. Oysa tüm bu modernliğinin altında bambaşka bir karakteri vardır.
Bencildir. Yıllarca eşine şiddet uygulamıştır. Çocukları ve eşi yer sofrasında her gün makarna yerken, kendisi her akşam rakı masasında etinin hazır olmasını istemiştir. Ne yediğinden çok onun masada bizim ise yerde yemek yiyor olmamız ağır gelmiştir bana. Tepeden bize bakışları, kendini önemli biri gibi görmesi ve bizi insan yerine koymayışı... Sanki onun evinde yerde dolaşan böceklerdik biz. Canı sıkılınca üzerimize basıp bizi ezmeye çalışması da bundandı sanırım.
Çevremde hiç onun kadar kitap okuyan biri yoktu. Onun kadar araştıran, sorgulayan ve bir kitaptan kesitmiş gibi cümleler kurabilen... Çocukken bir masal kahramanına hayran olmak gibi bir şeydi bu. Ben ne zaman ki kahramanım dediğim babamın bencil ve saygısız biri olduğunu anladım, işte o zaman kaybettim onu.
Onunla birlikte güven duygumu da kaybettim. İnsanların dürüstlüğüne olan inancımı geri kazanmam çok uzun yıllarımı aldı. Kendimi çoğu zaman değersiz hissettim. Yüksek sesten ve sarhoş adamlardan hep korktum.
Onun kaybı ile kazandığım şeyler de oldu. Şiddetin her türlüsüne ses çıkarmayı öğrendim. Çocuk nasıl sevilir, insan neden kıymetlidir, sende olanı olmayanla paylaşmanın mutluluğunu da öğrendim. Eğitimin davranışa dönüşmediğinde hiçbir işe yaramadığını da...
Babası hayatını kaybeden çocuklardan değilim ama babası hayattayken babasını kaybedenlerdenim. Babam şu anda yetmiş yaşında sağlığı yerinde ve yirmi yıldır çöpsüz üzüm olarak hayatına mutlu mesut devam ediyor. Babam emekli bir öğretmen ve ben onun meslektaşıyım. Belki bana ve kardeşlerime baba olamadı ama hayatımıza kattığı acı deneyimlerle ve bizi terk edişiyle hiç unutamayacağımız bir öğretmenimiz oldu..
MERMER FİL
-topaz-
Babamı on yedi yaşında iken kaybettim. Bugün hala şahsen tanıdığım insanların en komik, en eğlenceli ve en zeki olanından bahsediyorum.
Bazı kendini aklı başında sanan kişiler, bazı “aile yakınları” yüzünden, o dönem şehir dışında okuyor olduğumdan mütevellit tam on dört gün sonrasında öğrendim ben babamın kaybını. Analiz II dersinde profesör çağırdı yanına “Senin canın çok sıkkın gibi hayırdır?” dedi, meğer zaten biliyormuş, arayıp baş sağlığı bile vermiş ailemin geri kalanına. O da numara yapıyormuş. Çıktım eve geldim hastanede yatıyor sanıyordum, kaybettik dediler, gözümü acil serviste açtım. Onun sonsuza tek yatacağı yeri bile görmeden geriye, üniversite okuduğum şehre döndüm ertesi sabah, tutamadılar evde.
Döndüm geri ama dönerken yalnız değildim. Babamın çok sevdiği, mermerden oyulmuş bir fil heykeli idi yol arkadaşım.
Eskiden Rus Pazarları kurulurdu haftanın belli günlerinde hemen her şehirde, gerçekten Rusya’dan gelmiş üzeri mühürlü semaverler, altın kaplama çatal bıçak takımları, pirinçten sandalyeler, gözlükler, vazolar ve çeşit çeşit antin kuntin malzeme olurdu. Çoğu çeşidinden vardı bizim evde, çünkü babam çok meraklı, çok hevesli bir deli adamdı.
Giderken o mermer fili seçmiştim, o fili İzmir’den Trabzon’a kadar kucağımda taşıdım, hafif de sanmayın ama daha önce Kütahya’dan oymalı bir fincan takımı taşıma tecrübem vardı, eh serde de deli genetik deformasyonumuz var.
O fili şehir şehir gezdirdim yirmi yıl boyunca, çalıştığım şehirlere, taşındığım evlere, o benim hem en umutlu hem en umutsuz günlerimin yoldaşı, biri canımı yakmaya kalkarsa kızını yani beni, yanımda olup koruması, sakınması gereken adamın canlı kanlı hevesiydi gözümde. Doldurması gereken koca bir boşluk vardı filimin, dolduramadı belki evet ama bir kara taş gibi oturdu aklımın üstünde yıllarca.
Çünkü bir babam olmuştu benim de, fuarda ilk kez gördüğümüz, yeni çıkan ve şov için kapağı camdan yapılan bulaşık makinesinden -insanlardan sıyrılıp koşarak -ilk siparişi veren, sonra teslimat gününde bizimkinin kapağı cam değil diye sinirlenip günlerce surat asan, motosikletinin anahtarını gizlice kaçırmamı istediğinden hep gözümün önünde bırakan, sen yirmi erkek çocuğuna bedelsin diyen , giderken elini bile tutamadığım bir baba.
Herkesin yaşayabileceği bir felaketti, kimsenin suçu yoktu, kalbi beyni belki çok çalışmaktan dayanamamıştı fazlasına, bu olana hiç isyan etmedim. Daha kötü çok şey vardı, küçüktüm ama görüyordum, duyuyordum, buna isyan edebilecek hakkı bulamadım kendimde. Kısa sürdü ama yemyeşil bir orman, şırıl şırıl akan bir dere, ışıl ışıl bir güneş gibiydi, çok güzeldi.
Tüm isyanımı fil heykelimin de yine tam on dört gün önce kırılmış olmasına ve bunun bana söylenmemiş olmasına idi, tatildeyim diye. Babam gidebilirdi, hiç olmamış da olabilirdi veya hala yanımda olan kötü kalpli bir baba olabilirdi ama filim gitmemeliydi, çünkü o yeterince istese sonuna dek yanımda kalabilirdi. İşte bu kadarı bir insan için çok fazla idi, bu kadarına da can dayanmazdı. Tamam o gitti ama geride, her aynaya baktığımda gördüğüm dişi versiyonundan başka bir şeyler de kalmış olmalıydı. Bu kadarı çok fazlaydı.
BİR ŞARKI, BİR SORU VE O YAZ
Gorila Voladora
“Hayatımın tek sahibi vardır; o da benim.” Ağzımdan çıkan cümlelerin suyunu sıksanız posası bu sözcükler kalırdı o yıllarda. Üstenci bir tavır eşliğinde, dalgacı, isyankâr bir ruhla ergenliğimin ilk basamaklarını hakkını vererek çıkıyordum, hızla. Başımda babamdan aldığımı düşündüğüm görünmez bir taç, annem de üzerime “gurur tablomuz” pelerinini geçirmiş. İyi bir Anadolu Lisesi kazanmışım o yaz. Üzerime doğrultulduğunu zannettiğim ışıkların altında, kendi yarattığım sahnemde, dışarıdan habersiz, keyifle dans etmekle meşguldüm.
Arkadaşlarımın içinde en popüler, en başarılı olan bendim. En yetenekli ve en zeki de bendim. Diğer kızlardan da güzeldim çünkü benim sevgilim vardı. Onlar yağmur yağınca eve kaçardı, bense bisikletime atlardım ve özgürlüğü içime çekerdim; böyle yazmışım günlüğüme. Çok iyi şarkı söyleyebiliyormuşum, onlardan daha havalı kıyafetlerim varmış. Bizim evde bilgisayar varmış onların değil; bizim evde konuşulurmuş İngilizce eğitimini Londra’da almak, ONLARIN DEĞİL. Benim scooter’ım varmış, hatırlıyorum bunu, paylaşmazdım hiçbiriyle. Günlüğümden akan bu çocukça kibir, bugün, geçen senelerde yaşadığım bir tesadüfle karışıp ebruli bir melankoliye dönüştü.
O yaz efsaneviydi pek tabii. Sade ve sadece kendimle dolup taşıyordum.
Ebeveynlerimden aldığım süslü iltifatlar, süslü hediyeler, süslü davranışlar, süslü her şey, tek başına benim şımarmama neden olmuyor, aynı zamanda onlar okula geldiklerinde diğer çocukların bana ne kadar da özendiklerini ortaya çıkarıyordu. “Keşke senin gibi olsam <3”; çok duyardım bu cümleyi ve her defasında burnum daha da büyürdü. Ama nihayetinde hem hayat böyle tipleri sevmezdi, hem de büyük bir burun kafamı ağırlaştırdığından önümü göremeyip tökezlemem-düşmem-düşüp de kalkamamam-kalkıp da doğrulamamam sürpriz sayılmazdı.
O yazın sonuna doğru, odamda posteri olan en sevdiğim sanatçının yeni albümü çıktı. Albüm kısa sürede elime geçtiğinden hemen Yerli Plaka’yı ezberledim; böylelikle yeni okulumdaki çocukları da kolayca etkilemeye başlayacaktım. Yalnız, albümde adını koyamadığım ve içime tuhaf hisler veren bir şarkı vardı. Pek açıp dinleyemiyordum o şarkıyı, her defasında o garip hissiyat boğazıma çöküyordu. Başta ebeveynlerim olmak üzere, hocalarımın, arkadaşlarımın, akrabaların el birliğiyle üzerime attığı sancılı bir karın ağrısı mevcuttu bedenimde. Bu kadar çok büyütülmenin, büyüklenmenin bedeli olacaktı. Bunu seziyordum çünkü artık tek başıma da büyük olmamın vakti gelmişti, onlar da sıkılmışlardı. Ama ben bilmiyordum: NASIL BÜYÜK OLUNUR? Cevabı bulamadıkça gerilim artıyordu içimde. Yıllar geçiyordu ve doğru cevabı bulamıyordum. Bulduğum cevaplar “yeterli” değildi ya da “ben” yeterli değildim. O yaz, o şarkıdan önce her şey ne kadar kolaydı!
Bu sabah, erkenden kalktım yine ve her zaman koştuğum parka gelip aplikasyonun önerdiği karışık playliste tıklayıp koşmaya başladım. Gece, çok sevdiğim arkadaşlarımdan birinin doğum günüydü; yirmili yaşlarımızın artık sonuna geldiğimizden bahsettik ve son zamanlarda bir türlü değinmeden yapamadığımız “yaşamadan yaşlanıyoruz” temalı konuşmamızın etkisinden halen çıkamamıştım. Kendime neyi ispatlamaya çalıştığımı anlamadan her zamankinden daha hızlı koşmaya başladım. Ve o esnada, yıllar sonra, o şarkı yine karşıma çıktı.
Durdum ve çimlere attım kendimi. Bu defa öyle boğazımı sıkmadı şarkı veya karnıma da bıçaklar saplamadı. Aksine, o küçük, ürkek halimi hatırladım. Gülümsedim, çünkü yıllarca o cevabını bulamadığım soru uçup gitmiş beynimden. Farkında bile olamamışım. Büyük olmak da neyin nesiydi, kahkaha patlatacaktım neredeyse! Tüm ergenlik yıllarımı hatta 20’li yaşlarımın başını yiyip bitiren BEN NASIL BÜYÜK OLACAĞIM? sorusunu ne ara kaybettiğimi hatırlamaya çalıştım ve bu kez cevapları daha kolay bulabiliyordum.
Zamanımın biraz gerisinde, birkaç yıl önce, o efsanevi(!) yıllarıma eşlik eden, hani o benim gibi olmak isteyen arkadaşlarımdan biriyle buluşma fırsatım oldu. Yollarımız daha çocuklukta ayrılmıştı ancak o gün alışveriş merkezinde karşıma çıkınca vakti varsa bir kahve içmek istediğimi söyledim. O da seve seve kabul etti. Uzun zaman olmuştu ve açıkçası hayatında neler olduğunu delicesine merak ediyordum.
Hiç değişmemişti ama ışıl ışıldı. Ya da o hep öyleydi de ben fark edememiştim. O kadar neşeliydi ki azıcık nemalanmak istiyordum bu neşeden. Havadan sudan konuştuktan sonra önce ben dinlemek istedim hikayesini; zira benim anlatacaklarım…nasıl desem karanlıktı, kapkaranlık. Gayet sade bir yaşantısı vardı; çok sevdiği eşinden ve çocuğundan, ailesinden, evinden, işinden-iş arkadaşlarından, ne kadar şanslı olduğundan konuştukça coşkusu dışarı taşıyordu. Basit ama huzurlu bir hayat! Büyük değil; basit. Ve huzur; benim için hayatımın o dönemindeki en büyük lüks.
Ne yazık ki sıram geldi; ne yazık ki işsizlik, borçlar, başarısız evlilik girişimi, hastalıklar, çaresizlik, yalnızlık, depresyon konularından oluşan konuşmamı gerçekleştirdim. Zaten terapist kapısını aşındırıyordum her hafta, daha iyi olduğumu kanıtlamaya çabaladım kendisine ama insan yine de yıllar sonra karşılaştığı arkadaşıyla daha iç açıcı sohbetler etmek isterdi. Gündemime bak! Ben anlattıkça kızın gözleri yaşarıyordu; “Anne olunca çok hassaslaştın herhalde ehehe.” deyip iyice saçmaladım. Kendime o kadar acıyordum ki; midem bulanıyordu.
O gece, diğer gecelerimden farklı olmayarak uyuyamadım. Onun anlattıklarını döndürüp duruyordum kafamda. Bitince başa alıyordum, tekrar dinliyordum anlattıklarını. Ve beni dinlerken gözlerinin yaşarmasını, yüzündeki acıma ifadesini hayal ederken daha da çok gözüme sokuyordum. Benim gibi olmadığı için şükretmiştir; başkalarının acılarına bakıp kendi halini bundan sakınan insanlardan olduğuna eminim. İçimdeki esas duyguyu adlandırmaya çalıştım ve karar veremedim: özendim mi, kıskandım mı? Kendimden tiksindim orası kesin. Sonra bir ara içim geçer gibi oldu, en son o anahtar cümleyi kurduğumu hatırlıyorum: KEŞKE ONUN GİBİ OLSAM! Büyük değil, basit. Ve yine ben, benim; hayatım benim. Yine bana ait, her şeyiyle. Hatta bu kez içine doğduğum evin, çevresinin, toplumun bana öğrettiklerinden, etiketlerinden, baskılarından, taleplerinden azade biçimde. Yani, ne kadar azat olabileceksem o kadar.
“Şimdi boşuna bakma saate zaman geç oldu
Dün annem elimi tutarken bugün 29 da doldu.”
Şarkıyı tekrara aldığımdan Ceza üçüncü kez kuruyordu bu cümleyi. O arkadaşım gibi olmadım; aslında o küçük tarafımla ortaklığımı da feshetmiş değilim, şimdi yine kendimle doluyum en çok. Ondan farklı olarak heveslerimden arındırdım kendimi. Ah, ne çok içselleştirmişim, ne çok benim zannetmişim onları! Üstelik nasıl da korkuyordum onları gerçekleştiremezsem diye? Gerçekleşmezlerse insanlar benden uzaklaşırlardı. Önemli biri olmaya devam etmeliydim!
İçim huzurla kaplandı fakat aynı zamanda üzüldüm de. O küçük halime üzüldüm. Kırılganlığının farkında olmayışına, bunu kapatma mücadelesine, kendi kendine sırtına yük ettiklerine ve en çok da ona kimsenin yardım etmemesine, yanında olmak istememesine, sadece taleplerinin yerine getirilmesini istemelerine. Sezen Aksu’dan “gelsin hayat bildiği gibi” dizelerini duyduğunda ürperti duymasına, çünkü besbelli, içten içe destek gördüğünü hissedememesine üzüldüm. Kendisine sunulan o “süslü” hayatın veya “süslü” geleceğin, her ne kadar albenisine kapılsa da, bunların gerçekte var olmadığını anlamış; anlamazdan gelmişti.
O küçük kızın hayallerindeki 29 yaşı yaşamıyorum, alakası yok. Büyük bir insan olmadım. Zaten hala çözebilmiş de değilim nedir onun zannettiği büyük insan? Başarı mı, şöhret mi, varlıklı olma hali mi, iyi bir kalp mi? Gerçek şu ki o çocuk, hayallerini kaybetti. Yetişkin ben de onun sorularını kaybettim. Kaybettikçe hafifledim. Şu an olduğum kişi olmak için nelerimi vermedim ki! Kendi sesimi duymak için, bildiklerimi unutmak için, yeniden inşa etmek için benliğimi. Yaşamadığımı da düşünmüyorum. Her şey daha farklı olabilirdi belki ancak yalnızca benim olan vardır, o da budur.
“Vakit hiç geçmemişti
Ben hep aynı yerde saydım”
Şarkıyı değiştirip ayağa kalktım. Sanki onu da kaybetmiş gibiydim; şarkıyla da barışınca benlik bir şey kalmamıştı. Gökyüzüne doğru salıverdiğim uçan balonlar gibi geri dönememesini diledim. Ve koşmaya devam ettim.
İLK VAHİY
-karahindiba-
Herkes gibi ben de büyük kayıplar yaşadım. Akrabalarım hatta arkadaşlarım aniden aramızdan ayrıldı. Henüz 19 yaşımda çok sevdiğim eniştelerden birini aniden kaybettiğimde cenazede herkesin ölümü normal karşıladığını gördüğümde ölümün doğmak kadar doğal bir şey olduğunu anladım. Ölen kişi çok sebze yediği için kaplumbağa gibi doksan yaşına kadar yaşayacağını iddia edecek kadar hayat dolu biriydi. Yine de öldü. Çünkü ölmek işin sadece maddi kısmı. Manevi boyutlarda ölmek sanırım esas büyük kaybı yaşatan şey. Şöyle düşünebiliriz; insan saçını kaybedebilir bu önemli değildir ancak çok beğendiği kadın ona keltoş dediği anda kadını manen kaybettiğinden bir anda kellik önemli bir husus olmaya başlar. Yoksa kıla tüye takmanın anlamı yok. Aynı kadın ‘ben kelleri çok severim’ deyip kele bir öpücük kondursa o andan itibaren saç dökülmesi o adamın başına gelen en güzel şey olacaktır.
Maddiyat kıl tüy kadar basitken, manevi olguları bulmak ve kaybetmek bir kadar zor. İnsan manyak da olsa hatırlanıyor bu dünyada. Yine de bir seveni oluyor. Ölüm – yaşam, kayıp – kazanç gibi şeylere biraz soyut açılardan yaklaşınca anlamlı oluyor. Şahsen bir şeyi ancak manevi olarak kaybedebiliriz diye düşünüyorum. Kalanı eşyadır. Kötü insana bir değer vermediğimden fiziken ölümüne tanık olduğumda ‘oh, iyi gebersin’ der işime dönerim. İyi olanı ise fiziksel olarak kaybetsem de manevi ölüm benim zihnimde oluştuğundan uzun yıllar yaşatma şansım her zaman var. Tabii ancak akıllı denebilecek bir insan zihninde bu tip suretler oluşturabilir. Bir olguyu ötekine bağlayabilir. Daha az akıllı adam da akıllının paylaşma gafletinde bulunduğu bu olguları yozlaştırmakla ömrünü geçirir. Sonunda bir eşyanın başında üzülürken buluruz bu eksik akıllıyı. Geriye sadece kendi gibi eksik anılar kalıncaya kadar bu olguların içini boşaltır. Şahsım adına yaşadığım en büyük kayıp, bir fikri tartışamadan, bir gelecek hayal edemeden bu az akıllıların arasında yok olup gitmek olacak gibime geliyor. Tabii benden akıllısı da aynı şeyleri benim için düşünüyor olabilir. Eh, gerçekten daha akıllı olsaydın olgularını içinde yaşatıp bana engel olurdun. Anlamayacak insana bir değeri anlatmaya çalışmak belki de o değerin mezarına atılan ilk topraktır. İletişim öyle herkesle giderilecek bir ihtiyaç değil. Fikirlerimle üstünlük taslayacağım derken düşüncelerim dandik pilav günlerinde evrimin olmadığına dair destekleyici bir bulgu olarak önüme gelebilir. İnsan dengiyle aşık atmalı. Kafamın içinde bunları yaşarken, büyük kaybı anlatırsam da değerini azaltabilirmişim gibime geliyor. Siz pek sevgili okuyucuya da salak demiş oldum böylece ama en azından sizinle paylaşmayarak akıllı pozisyonumu da sağlamlaştırmış oldum. Benden akıllısı varsa da o da benimle paylaşmaz işte tepeden bakmanın inceliği burada. Tüm bunları anlatma sebebim ise aslında bir şey anlatmayacağımı söylemek içindi sevgili Huzursuz Beyin 😊 Aslında büyük kaybım yok. Varsa ve yeterince büyükse de bunu paylaşamam. Schrödinger’in kedisi gibi var gibi de yok gibi de. Tanrı gibi bir şey. Onu da keşke hiç anlatmasalardı değil mi sevgili okur?
YILDIZ TOZLARI
-papatyalı bir deli-
“Yaşadığınız önemli kayıplardan birini anlatın” sorusunu görünce muhtemelen çoğumuzun aklına çok sevdiğimiz birini ya da çok sevdiğimiz, manevi değeri olan bir objeyi kaybedişimizi anlatmamız gerektiğini gelmiştir. Fakat ben bugün size zihnimizdeki anıların kaybolmasından ve büyüdükçe elimden kayıp gidenlerden bahsetmek istiyorum. Çünkü bana kalırsa insan, yaşadıklarıyla ve yaşamadıklarıyla, pişmanlıklarıyla ve hayıflanmalarıyla bir bütündür. Yani yaşadığımız, deneyimlediğimiz her şey aslında bir bütündür ve bizi biz yapan en önemli şeylerden biridir.
Henüz okuma yazmayı yeni öğrenmiştim, okulda sabahçıydım ve yedi yaş civarındaydım. Annemle babam sabahtan akşama kadar çalışırlardı ve benden dört yaş küçük bir kardeşim vardı evde. Dolayısıyla bize birinin bakması gerekiyordu ve başımızda bakıcı teyzemiz olurdu. Havalar kötüyken pek çıkmazdık da havalar ısındı mı, biraz güneş çıktı mı hemen kendimizi sokağa atardık. Her gün öğleden sonra güneşin en tepede olduğu saatlerin geçmesini bekler, güneşin kavurucu sıcağı geçince sokağa fırlardık.
Apartmanımızın önünde bir çocuk parkı vardı, akşamları annemle babam gelene kadar orada kumdan kaleler yapar, salıncakta sallanır; kaydıraktan kayar, arkadaşlarımla evcilik oynardım. Zaman geçti, kardeşim benimle sokağa çıkabilecek yaşa geldi, onunla birlikte yaptık tüm bu faaliyetleri. Hele babam bize bisiklet aldığında keyfimize diyecek yoktu! Sabahtan akşama kadar sıra sıra bisiklete biner, öğrenmeye çalışırdık.
Yaşım henüz on bile değilken, arkadaşlarımla 23 Nisan çalışmalarına tek başımıza yürüyerek gider, oradan da beraberce bir bakkala uğrayıp gazoz içe içe çalışmalardan dönerdik. Üstelik bunları yaparken ailemizin bize bir şey olacak korkusu yok gibi bir şeydi. Ayrıca, okuldan dönüşte de çantalarımızı bırakıp biraz dinlendikten sonra oyun oynamaya çıkar, arkadaşlarımızın birbirlerinin evlerine giderdik. Arkadaşlarımızın annesi ve babasıyla samimiyet kurardık, İlknur teyze, Cevdet amca bizi görünce en azından halimizi hatırımızı sorar, ailemize selam söylerlerdi.
Yaşım on beş olduğunda ise lisedeki karne günlerimizin bir klasiği olarak, arkadaşlarımla birlikte okulumuza yürüyerek yarım saat mesafede olan alışveriş merkezine gider, birlikte o anda vizyondaki en güzel film hangisiyse o filmi izler akşamları da evlerimize dağılırdık.
Zaman geçtikçe dışarıda yalnız başıma ya da arkadaşlarımla gezerken yaşadığım korku arttı. Yaşım on dokuz olduğunda, üniversite çağımdayken bindiğim otobüste bile yanıma oturan amcalara kuşku dolu gözlerle bakıp, telefonumda annemin ya da babamın numarasını tuşlayarak yanlarında oturur oldum. Yaz mevsiminde giymeyi çok sevdiğim elbiselerimi belli yerlere giderken “hayır bunu giyersem beni rahatsız edebilirler” diye düşünerek vazgeçer oldum.
Özgürlüğümün bu denli kısıtlanmış olması da eskiye olan özlemimi arttırıyor, eski güzel anılar da birer yıldız tozuna dönüşüyor, kaybolup gitmiyorlar ama hep orada duruyorlar. Bir üflesek sanki tozlar havalanacak ve etrafa yayılacak gibi.
Fakat ne yazık ki özgürlüğümün bu denli -giymek istediğim elbisemi bile giyemeyecek kadar- kaybolması ne benimle ne de benim yaş almamla ilgili. Artık çocuklar, kadınlar, genç kızlar gece geç saatlere kadar kalamaz, istediklerini giyemez ve hatta gidecekleri bazı yerlerden vazgeçecek hale geldiler. İşte bu, benim ve hatta bizim en önemli kaybımız bence. Özgürlüğümüzü kaybettik. İstediğimizi giyme, istediğimiz saatte istediğimiz yerde olma ve hatta istediğimiz kişiyle görüşme özgürlüğümüzü bile. Daha da acısı, kısa sürede geri alabilecek gibi de değiliz sevgili kadınlar… Umarım bir gün yıldız tozlarımıza üfleyip etrafa yayılmasına ve özgürlüğümüzü geri getirmesine müsaade edeceğimiz günlere kavuşabiliriz.
Sevgili kadınlar, gelin birbirimize sarılalım, çünkü birbirimizi ancak biz anlarız ve birbirimize ancak biz yardım edebiliriz…
Öperim çokça!
DİSİPLİN
-herzi-
O zamanlar Eskişehir’deydim. Yüksek lisans derslerim bitmek üzereydi ve artık daha fazla boş zamanım vardı. Üniversitedeyken gidemediğim Erasmus’a da gitmiştim. Gezmiş, eğlenmiş, canım ne isterse yapmıştım.
Artık sıra sorumluluk almaya gelmişti. Şanslıydım ki, ilk iş başvurum olumlu sonuçlandı ve işe başladım.
Ne kadar heyecanlaydım başlarda.. Artık yeteneklerimi ve öğrendiklerimi bir işe yaramak için kullanabilecektim. İşe şevkle gidiyordum. Her gün bir önceki günden zor geçiyordu ama her gün yeni bir şey öğrenmekten de mutlu oluyordum. Zamanla işimi kendi başıma yapabilir hale geldim ve artık sorumluluk sahibi genç bir kadındım.
İlk darbe işe başladıktan dört ay sonra geldi. Bir gün insan kaynaklarından çağrıldım ve öğrendiğime göre müdürüm benden istediği verimi alamıyordu. Neye uğradığımı şaşırmıştım. Dört ay henüz başlangıç sayılmaz mıydı? Müdürümü memnun etmeyecek ne yapmıştım? Bilmiyordum, onlar da söylemedi.
Bir süre ağladım, kendimi sorguladım ve sonra geri dönüp kendimi çalışmaya verdim.
Normalde çevrem tarafından dışa dönük, dobra, akıllı ve eğlenceli biri olarak bilinirdim. Bunu iş yerinde de devam ettirmek istediğim için doğru bildiğimi savunmaya ve fikrimi açıkça söylemeye devam ettim. İnsanlarla sohbet edip onlarla şakalaşmak hoşuma gidiyordu.
Zamanla bu davranışlarımın beni insanlara yakınlaştırmak yerine, bana karşı cephe almalarına sebep olduğunu fark ettim.
İçimden geçeni söylediğimde bana uzaylı gibi bakmaya başlamışlardı. Şaka yaptığımda alındıklarını hissediyordum artık. Doğruluğuna inandığım bir şey söylediğimde de beni uyumsuzlukla suçluyorlardı. İletişimimi iyileştirmem gerektiğini söylüyordu herkes.
En çok da ekip liderimle ilişkim değişti. Kendisi otoritenin ilk basamağı olduğu için ilk ve en güçlü çarpışmalarımı onunla yaşıyordum. Bu sebeple günden güne daha çok hırçınlaşmaya başlamıştım. Kendimi ifade edebilmek için her şeyi deniyor, anlaşılmak için elimden geleni yapmaya çalışıyordum.
Bu şekilde epey zaman geçti. Hatta bana artık hak edilmiş fakat geç kalınmış terfimi de vermek zorunda kalmıştı. Ben de birbirimizi anlamaya başladığımızı düşünüp, sevinmiştim.
Birkaç ay sonra insan kaynaklarından tekrar çağrıldım. Görüşme bu kez genel merkezde olacaktı ve daha yüksek rütbeli bir müdür ile görüşecektim. Şaşırmıştım ama neden çağrıldığım ile ilgili aklıma hiçbir olumsuz düşünce gelmemişti.
Görüşmeden çıktığımda neye uğradığımı şaşırdım. Hiç beklemediğim bir zamanda, yine hiç beklemediğim şekilde, bu kez daha büyük bir darbe almıştım. Kulaklarım yanıyordu, başım dönüyordu ama donup kalmıştım ve tek bir ses bile çıkaramıyordum.
Sonra oradaki arkadaşlarımdan biri yanıma geldi ve suratımın neden o halde olduğunu sorunca birden ağlamaya başladım.
Dört yıllık ekip liderim, ne istediyse yapmaya çalıştığım, daha birkaç ay önce bana terfi veren adam beni disipline vermişti. Disipline verilmiştim! Hem de yalan yanlış bir sürü iftirayla. Üşenmemiş, gerçekleri kendine göre eğip büktüğü, iftiralarla dolu bir dilekçe yazmıştı. Yazdıklarına göre, işlerimi aksatıyor, müdürlerimle konuşmalarıma dikkat etmiyor ve iş arkadaşlarıma da kötü örnek oluyordum.
İnanılmaz büyük bir hayal kırıklığı ve ihanet hissettiğimi hatırlıyorum. Büyük bir heves ve çabayla uğraşıp didinip kurduğum iş hayatımı gelip buldozerle yıkmışlardı. O kapıdan çıktığımda ben hem kendime hem de insanlara karşı olan güvenimi kaybetmiştim artık. Ne yapsam insanları memnun edemiyor, üstelik onları o kadar kızdırıyordum ki..
Kendine bu kadar mı yedirememişti bana terfi vermeyi? Bu kadar mı kötü bir çalışandım ve hatta kötü biriydim ki, bunları yüzüme söylemeden beni direkt insan kaynaklarının önüne atmıştı? Soramadım bunları. Kaybolan özgüvenimle birlikte sorgulama ve hakkımı arama yetim de elimden alınmıştı. Sorgularsam ve hakkımı ararsam başıma daha kötüsü de gelebilirdi.
O günün üzerinden beş yıl geçti. Hala ara sıra rüyalarıma giriyor eski ekip liderim. Hala o hayal kırıklığını hissediyorum fakat günden güne azalıyor. Onu affetmeye çalışıyorum. Affetmeye çalıştıkça da kaybettiğim özgüvenim yavaş yavaş geri geliyor.
RAPUNZEL'İN KAÇIŞI
-dalgın canbaz-
Onu en çok nasıl hatırlamak isterim dedim kendime. Her gün tüttürdüğü bir adet sigarası, kahvesi ve gazetesiyle mi? İpek gibi beyazlamış, hep topuz haline getirilmiş saçlarıyla mı? Gençken yan yatırılmış şapkasıyla, karşıdan karşıya heyecanlı bir şekilde geçerken ki haliyle mi? Yaşlılık döneminde önden saçları hafif gözükür şekilde eski tip bağlanmış başörtülü haliyle mi?
Babaannem, pamuk pamuk bir kadındı. Sakinliğin, iradenin, sabrın, sevdiklerini sonuna kadar korumanın sembolüydü benim için.
Bütün torunlarına emeği çoktu, ama dokuz yaşından sonra ben ve babamla hep bir aradaydık.
Yazları onunla beraber mobil olarak her yere taşınırdım. Amcamlara, halamlara, kuzenlerimin yazlıklarına. Her yere uyum sağlamamı ve fazla uyumlu bir karakter geliştirmemi bunlara bağlıyorum.
Babaannem ve dedemin kendi inşa ettiği Küçükçekmece’de ki evin yeri ben de ayrıydı. Bahçeyi, toprağı, ağaçlarından doyasıya meyve yemeyi ve çocuklarla incir savaşı yapmayı yaşadığım mutlu çocukluk anılarımdı. Babaannemle hiç boş durulmazdı. Evin ışığını, renklerini tek tek hatırlıyorum. Bahçeden naneler toplanır, reçeller yapılır, toprak kazılırken solucan çıktığında ya da pirinç ayıklarken kurtlar çıktığında babaanne diye bağırılır, holün klasik Osmanlı çinileri tek tek ovulurdu. Kalan zamanımda da, resimler, yünden tırtıllar yapar, bunları da limonata eşliğinde mahalle çocuklarına ikram eder, sergi açardım.
Her maaş çektiğin günde alınan dondurmaların da bozaların da yeri ayrıydı babaanne. Hep beraber bir masanın etrafında toplandığımız bayram sofralarının da. Sanki sen gidince, o birlik beraberlik duygusu da senle beraber kayboldu. Sadece o masayı birada da tutan birlik beraberlik duygusunun, ne kadar empati yapmaya çalışsam da, çocuklarını bir arada tutmayı nasıl başaramadığını anlayamıyorum. Anlıyorum, savaş sonrası arka arkaya çocukların olmuş, ve ikizlerin amcam ve halam doğduğunda sağlam bir zatürre geçirmişsin ve bu yüzden babam ve amcamı akrabalarına bakım desteği için yollamışsın. Ama beş sene çocuklarını yanına alamadın mı babaanne? Bu dönem bakış açım acaba çocukları, komün halde, bir köyde büyütebilsek daha mı sağlıklı olurdu dedirtiyor bana? Böylece şu anda benim yaptığım gibi annelere bu kadar yüklenilmez, çocuklar da daha dengeli büyüyebilirdi belki.
Son yıllarında boyu kadar iradeye ve gurura sahip bu kadın, kalça kemiğinin ilkini kırdıktan ve iyileştikten sonra inatla kalkıp bana kahvaltı hazırlamaya çalışıyordu. Ömrünün sonuna kadar özveri ve gurur vardı hayatında. O kahvaltılardan birinde tekrar kalçasını kırdı ve bu sefer kalkamadı babaannem, Tekrar bebeğe dönmüştü ve bunu kabullenemiyordu bünyesi. Ve son günlerinde, duvardaki antika saat ve çizgili tabaklar senin dedi. Bunu her görüşmemizde tekrarlıyordu. Annemde olduğum bir gün komşulardan bir telefon geldi. Babaannen seni görmek istiyor, seni görmeden ruhu çıkmıyor, lütfen çabuk gel dediler. Hala aklım almıyor, bu nasıl bir çağrıydı. Apar topar bir taksiye atladım, her şey yavaş çekimdi sanki, beynim uyuşmuş gibiydi ve o eve gidemedim, arkadaşlarımın evine gittim o gece. Ertesi gün gidebildiğimde, beni aradıklarında babaannemin zaten o anda vefat ettiğini öğrendim.
Ve bu sene kendi saçını kesip, yatağına bağlayıp, kuleden kaçan bir Rapunzel heykeli hayal ettim. Nasıl uygulayacağımı düşünürken, bir de baktım ki babaannemin emaneti duvar saati karşımda duruyordu. Rapunzel’imi, bu saatle ve saat kulesiyle birleştirmeye karar verdim. Babaannemin ve bütün kadınların kendilerini gerçekleştirebilme ve kendi yollarını bulabilmeleri hayaliyle.
KALANLAR
-canderel-
Hatırladığım ilk kaybım plastik bir top. Üstelik bana ait de değil, arkadaşımın. Bir özelliği olduğunu sanmıyorum. Dere kenarında arkadaşımla oynarken dereye düşürdük, birlikte eve gelip uzun uzun ağladık, dünya başımıza yıkılmış gibiydi. Tamamen imkânsızlıklar içinde miydik, yeni top alamaz mıydık diye düşünüyorum, İç Anadolu’nun küçük, sapa bir kasabasındaydık. Aslında ilçe idi, eminim, çünkü kaymakamın kızıyla kötü anılarım var. Nüfusunun çok az olmasına rağmen nasılsa ilçe olmuş. Bir ayrıcalık yapıldığına da kanaat getiremiyor insan, çünkü son gittiğimde bile çok sahipsiz görünüyordu. Ama en az bir bakkalı olduğunu ve sık sık gittiğimizi hatırlıyorum, yolda önünde jandarmaların nöbet tuttuğu, o zamanlar cezaevi olduğunu sandığım ama galiba nezaret olan bir bina var, aslında dam sözcüğü daha uygun olabilir. Bazen jandarma ya da mahkûmlardan biri bizden sigara almamızı isterlerdi ya da sadece laf atarlardı ama onlarla konuşmamız yasaktı. Toptan bahsediyordum, şimdi düşününce bakkal olduğuna göre top da alınabilirdi, biz niye o kadar ağladık hala bilmiyorum. Annem bizi yana yakıla ağlar görürken korktu ilk başta, anlam veremedi doğal olarak. Üstelik top da ertesi gün oynadığımız yerin biraz ilerisinde bulundu.
Asıl kayıplar sonradan geldi. Önce komşumuzun civcivlerini yediği için kedimi komşular Ankara’ya giden kamyonun arkasına atıp götürdüler, bana söyledikleri bu, yıllarca her Ankara’ya gittiğimizde gözlerim onu aradı. Şimdi bunları yazarken kedilerin ömrünün kısalığını ve çoktan öldüğünü bu yaşıma kadar hiç düşünmediğimi fark ediyorum, hep bir yerlerde yaşıyor benden uzakta diye düşünmüşüm demek ki. Ardından sınıfımızın hem yaşça hem cüssece en büyük çocuğu ki bana dev gibi gelirdi, Alaattin’in, baharda derenin coşup çağladığı bir zamanda boğulduğu haberi geldi. Ailesinin Almanya’ya giderken dedesine bıraktığı bir çocuktu Alaattin, yaşı da ondan büyüktü herhalde. Ölüm haberini aldıktan sonra dere kenarına gidip uzun uzun bakmıştık, dağlara, dağlardan eriyen karların, yazın içinden çıkmadığımız dereyi nasıl bir canavara dönüştürdüğüne. O yıl biz de ayrıldık o kasabadan, ama bu anılar nasılsa kaybolmamış, hissettirdikleri de…
BİR KAYBIN VARLIK SANCISI
-saturnuslog-
Kendimi kaybettim. Kim olduğumla kim olmam gerektiği arasında sıkışmış bir şekilde yaşarken, köpeğimi kaybetmemle kendime de yolculuğum başladı. Gerçek, yeri doldurulamayandır derler. Lucy de gerçekti benim için.
Hayatı yalnızca dürtülerine ve sevgiye göre yaşayan bir varlığın bu kadar kısa bir yaşam sürmesi ne acı. Bana asla zarar vermeyeceğine güvendiğim tek varlıktı.
Aslına baktığım zaman hayatım boyunca kaybettiğim hiçbir şey olmadı. Çünkü sahip olduğum hiçbir şey olmadı. Bana hiçbir şey verilmedi. Her şeyi kendim elde etmek zorunda kaldım. Bu şekilde aslında hiçbir şeyin hiçbir zaman bana ait olamayacağının farkına vardım. Bir kayıp ya da başarısızlık anında zaten bana ait olmayan ya da olmaması gereken bir şeyin kayıp gittiğini hep biliyordum. Üzücü mü? Evet.
Fakat Lucy konusunda keskin çizgilerim vardı. Gerçekten değer verdiğim bir şeyi ya da varlığı ilk defa kaybediyordum. Bana ait değildi ancak arkadaşımdı. Bütün ailenin göz bebeği olmasına ve hepsini sevmesine rağmen beni aileme karşı dahi koruyan tek canlıydı. Bir anda koskoca dünyada yapayalnız kalmıştım. Etrafım hep kalabalıktı ama hep de yalnız.
Öylece onu kaybetmem bana kendimi kazandırdı. Duygusuzluk gibi gelebilir, farkındayım ama rasyonel düşünmekten kendimi alamıyorum. Çünkü bu kayıp bana benliğimi sorgulama, hislerimi sonuna kadar yaşayıp kabul etme ve her şeyin geçiciliğinin farkındalığını kazandırdı. Sonu gelmeyen depresyonlar, sorgulanan ilişkiler, ben neredeyim, nereye gidiyorumlar…
Bunların hepsini sorgulayıp kendimi iyileştirmem ve yenilenmem, kabuğumu sıyırmam yaklaşık iki senemi aldı. Öyle ki en yakın arkadaşımın dahi en yakın arkadaşım olmadığını fark edip hayatımdan bir çırpıda uzaklaştırdım. Dışarıyı daha çok gözlemlemeye başladım. Aslında olmaması gereken ve olan birçok şeyi fark etmek, yıllardır körlükle mücadele eden birinin görmeye başlaması gibiydi.
TEK GERÇEK
-ayşe menekşe-
Altı yaşındaydım. Karşı komşuya gönderilmiştim. Evdeki kalabalıktan uzağa. Arkadaşımla oyun oynadık. Bir sebepten eve döndüğümde çokça ayakkabı gördüm kapının önünde. İçeride tanıdık simalar vardı. Bir o kadar da tanımadık. Biri açtı kapıyı. Kimdi hatırlamıyorum. Hepsinin yüzünde acı vardı. Ağlamış gözlerle aldılar beni içeriye.
Kardeşim ölmüştü. İki buçuk yıldır bizimle yaşayan, doğum hatası nedeniyle engelli kalan kardeşim. Sarışın bir oğlandı. Annemle babamın ikinci evlat kaybıydı. Benimse ilk defa kardeşim ölüyordu.
Sık sık havale geçirirdi. Beraber geçirdiğimiz yıllar boyunca genelde tedavi için onlar hastanede kalırdı bense akrabalarda kalırdım. Bazen evdeyken annemin dışarıda işi olduğunda – babam çalışırdı - ikimiz kalırdık evde. Ablaydım. Televizyon seyrederdim, onunla konuşamaz ya da oyun oynayamazdık. Engelinden dolayı sadece uyur uyanır, kafasını oynatırdı. Tek iletişimimiz bakışlarımızdı sanırım. Onu sever miydim bilmiyorum. Sevmek ya da sevmemek için nedenlerimiz olmalı belki de. Benim yoktu. Tek bildiğim onun rahatsızlığı nedeniyle kendimi hep yalnız hissettiğim.
Uzun süre farklı nedenlerden dolayı travmasını atlatamadım. Birkaç yıldır daha iyiyim, ölümünü kendime bağlamamın çok da doğru olmadığını anlamam yıllarımı ve daha bir sürü şeyimi aldı. Tek tek anlatmayacağım.
Zaman içinde adını duyduğumda bile cızlayan içim, kendimi suçsuz bulduktan sonra biraz rahatladı. Ama hayatım boyunca yanımda kim olursa olsun kendimi hala yalnız hissediyorum. Geçmeyen durum bu. Ve hep böyle kalacak gibi görünüyor.
PEK SEVGİLİ UMUDUM
-gökçin-
Oysa her şey yeni başlıyordu. İşleri yoluna koymaya henüz başlamıştım. Oluyordu işte! İstediğim her şeyi yapabilecek, hayallerimi gerçekleştirebilecektim.
Kedi yavrularının öldürüldüğü haberini gördüm. Bir kaç damla gözyaşımı çok görmedim.
Yurtlarda çocuklara tecavüz edildiği haberlerini gördüm. Bir haykırışı çok görmedim.
Ormanlarımız yanıyor dediler, yerine oteller dikildiğini gördüm. Bu doğa, bu güzellikler gelecek nesle kalmaz dedim. Fidan dikmeyi gelecek nesle çok görmedim.
Fikir ayrılığı yüzünden birbirini yaralayan gördüm, durun yapmayın demeden geçemedim.
Ne olacak ne bitecek telaşına kapıldım, telaştan delirenleri gördüm. Umut etmeyi, bir şeyleri değiştirebilme çabamı hor görmedim.
Suç işleyenlerin cezasız kaldığını gördüm. ’Adalet!’ diye haykırmayı çok görmedim.
Yirmi üç yıllık ömrümde çok şey gördüm de, böyle kötü zamanlar görmedim.
Neresinden tutsam elimde kaldı. Sadece kendimi düşüneyim dedim, haberler yakamı bırakmadı. Hayallerimi gerçekleştireyim dedim, o dipsiz çukur beni de çekti içine. Direndim, çok denedim.
En sonunda umudumu kaybettim…
KAYIP
-msy-
Sürekli bir şeyleri kazanıp kaybettiğimiz hayatımızda, kaybedilen her şeyin değerini kaybettikten sonra anlıyoruz. Hayatın mizah anlayışı böyle. Bazı kayıplar Yaratıcı tarafından olsa da bazılarını biz ellerimizle yok ediyoruz. Benimki bunlardan hiçbiri değildi. Benimki, tamamen, istem dışıydı ve ben bu kaybımı büyüyünce anladım. Çocukluğumu kaybetmiştim ben. Herkes çocukluğundan biraz yaralıdır fakat hiç çocuk olduğunu anlayamamak ayrı bir kayıptır. Gerçi sorarlar insana; “hiç kazanamadığın bir şeyi nasıl kaybedersin” diye bilmem ki, o zamanlar çevremdekiler çocuk derlerdi bana. Bedenim, yaşım, arkadaşlarım çocuktu. Bende çocuktum işte. Peki ya ruhum, düşüncelerim, hissettiklerim? İnanır mısınız bilmem ama benim düşüncelerimle bedenim orantısızdı. Bana “şuna bak, kim öğretiyor bunları sana git sütünü iç” derlerdi. Birde gülerlerdi, manasız ve gereksizce. Halbuki bilmiyorlardı İnsanı hayat değil yaşadıkları olgunlaştırıyordu. Ben biraz erken olgunlaştım hepsi bu. Dönüp baktığımda keşkelerim olmuyor değil. Keşke diyorum, evde oturup annem için ağlamak yerine çıkıp top oynasaydım. Keşke harçlıklarımı biriktirip babama verme hayalini kurmak yerine, o uzun şekerlerden alsaydım. Keşke yeni bir şeye sahip olduğumda o şeyi çıkarıp “bak bu benim oldu” demek yerine kimse beni kıskanmasın diye saklamasaydım. Şimdi hepsi içimde birer ukte. Gidip o uzun şekerlerden alıyorum yine ama o hissi vermiyor. Her park gördüğümde binemediğim o salınacağa biniyorum şimdilerde ama o mutluluğu hissedemiyorum. Yarım kalıyorum hep, tamamlanamıyorum.
Tolstoy’un dediği gibi “hayat, ne gideni geri getirir; ne de kaybedilen zamanı geri çevirir. Bu nedenle yaşanması gerekenleri zamanında yaşamak; yaşanmayan şeyler için de ağlamamak gerekir.” Bu yüzden bir şeyleri kabullenip devam etmek gerekiyor. Kimin hangi duygudan eksikliği varsa, karşıdakinde onu tamamlamaya çalışıyor. Bu yüzdendir çocuklara olan ilgim. Ne zaman yaşından büyük davranan bir çocuk görsem üzülürüm. Çünkü bilirim, ileride bunun için çok yakınacak. Çocukluğun, ergenliğin, gençliğin, yaşlılığın… kısacası hayatın her evresinin dolu dolu yaşanması, yaşanırken de ‘keşke’ kelimesinden uzak durulması temennimdir. Çocukluğumu kaybetmiş olabilirim ama gençliğimi kaybetmeye hiç niyetim yok. Çocukluğumun yükünü gençliğimin heyecanı törpülüyor. Bu hissi seviyorum. Beni var olmaya itiyor.
KAYBOLANI BULURSUN, ÖZLEDİĞİNE KAVUŞURSUN
-sehvenli-
Sosyal medyada ismen tanıdığım ve paylaşımlarını takip ettiğim genç kız; bir gün kardeşinin ölümü üzere bir paylaşım yaptı. Tam olarak kız kardeşinin hastalığı neydi bilemiyorum. Çok mücadele etmişler ama sonunda iki kişilik dünyalarında kardeşi bu hayata veda etmek zorunda kalmış. Kız kardeşine hem anne hem de abla olmuş.’’ Ve çok değerliydi bu benim için’’ diyor. Anne babaya sitem ediyor. Sadece kendi hayatlarını düşünerek, bencilce davrandıklarını söylüyor. İki kız kardeşi kendi kaderlerine bırakmışlar. Abla şimdi kardeşinin yokluğunun acısını yaşıyor. Üzüntüsüne öfke eşlik ediyor; anne ve babaya kızıyor. Kardeşini ne kadar çok özlediğini, onsuz bu hayatla nasıl baş edebileceğini sorguluyor. Kendi tabiriyle cehennem gibi bir ortamda masal karakteriyle dolu bir dünyada çocuksu duygularla bir hayatı paylaştıklarını anlatıyor. ’’ Sen benim diğer yarımdın hep, ilham kaynağımdın, varoluşumun en güzel armağanıydın’’. İki kardeş sevgisizliği ve zorluğu yaşadıkları bir ortamda, sevginin en güzel halini yaşamışlar birbirleriyle. Okuduğum yazı beni çok etkiledi. Sosyal medyada haberlerde sayısız acı haberlere şahit oluyoruz. Ancak o gün okuduğum bu paylaşımın yeri farklıydı. Benim de birlikte yaşadığım bir ablam var. Seneleri devirdik aynı evde. Abla kardeş bağı dışında aramızda özel bir bağ geliştiremedik. Ortak ilgi alanlarımız olmadı hiç. İki ayrı uçlar gibiyiz. Erken yaşlarda çok fazla kavgalarımız olurdu. Artık biz de olgunlaştık. Üstelik yaşlı bir anne babaya karşı sorumluluklarımız var artık. Haliyle kavgalara ayıracak kaprislerimiz, zıtlıklarımız törpülenmiş durumda. Acı bizi de bulacak. Pişmanlıklar ve sorgulamalar yerini alacak o zaman. Yokluk varlığın değerini daha da ortaya çıkarıyor. Kimileri hayatta iken bunu daha iyi anlıyor. İnsanın sevmeyi bilememesi ne kadar acınası bir hal. Sevgi su gibi sabırla taşları deliyor, yollar açıyor, temizliyor, direnç gösteriyor, pes etmiyor ve en önemlisi kaynağı da kendisinde. Ölüm bu yüzden çok acı veriyor olsa gerek. Sevdiklerimizden ayrılmak zorunda kalışımızın dayanılmazlığı. Onlardan ayrı bir hayatı yaşamak zorunda kalışın yarattığı suçluluk duygusu. Ölüm bize de kendimizi yok saymaya yönlendiriyor bu haliyle. Sonra şunu düşünüyorsun; kendi burada değil ama ona ait her şey benimle kalmaya devam ediyor. Kendimi bırakırsam ona ait şeyleri de terk etmiş olacağım. Ölüm gerçek anlamda onu unutursam gerçekleşir. Devam etmek zorundasın.
Şimdi böyle diyorum ama insanın tecrübe etmediği bir durum karşısında böyle konuşması da anlamsız gelebilir. Nasıl karşılarım böyle bir hali, sonrasında neler hissederim bilemiyorum. Şunu söyleyebilirim, insan hayatının bu dünya hayatından ibaret olmadığını birbirlerini seven insanların sonsuz bir hayatta tekrar kavuşacaklarına inanıyorum. Çünkü ölüm kelimeleri yok edemiyor. Hasret ve kavuşmak arzusu insanın içinde hiçbir zaman bitmiyor. Kelimeler vücut bulmaya insan var olmaya devam eder.
MOTİVASYON KAYNAĞIM NE?
-san-
Kaç kişinin yaşadığı somut ve özel bir kayıptan bahsedebilecek cesareti göstereceğini merak ediyorum. Ben maalesef onlardan biri olmayacağım. Bunun yerine, herkesin sürekli kaybedip nadiren farkına vardığı "zaman" hakkında yazacağım. Ben öyle çok zaman kaybediyorum ki, önemli bir kayıp düşündüğümde aklıma zaman gelebiliyor.
Sorguluyorum; zaman kaybetmek nedir, zaman kazanmak nedir? Bu sorular birbiriyle zıt mıdır? Kazandığım zamanı aslında başka bir yerde kaybetmek için kazanmıyor muyum? "Neye zaman ayırırsam kaybettiğimi hissetmem?"
Sorguladıkça anlıyorum; zaman, son sorunun cevabını bulamadığım için büyük kayıplarımdan birine dönüşüyor.
Önemli tercihler yapmak zorunda olmadığım günlerde kaybettiğimin çok da farkında değildim aslında. Ama kaybettiğimi anlamamın ani bir aydınlanma olmadığını da söyleyebilirim. Elimde küçüklü büyüklü bir sürü zaman kaybı var. Buna birçok insanın yaptığı gibi yanlış insanlarla vakit geçirmek de dahil, yanlış bir şehirde yaşamak da. Hiç olmamam gereken bir yerde iki bardak çay içmem de dahil, uyanmak için bir sebep bulamadığım için bütün bir günü yatakta geçirmem de. Bazen "neyse artık, dört yıl sabreder sonra yoluma bakarım," diye düşünerek istemediği bir üniversiteyi bitirecek tahammül seviyesine sahip bir insan olduğuma inanamıyorum. Günde 14 saat hiç durmadan çalışacağımı ve daha iyisini bulacağımı bildiğim bir işe neden devam etmek istiyorum? Motivasyon kaynağım ne? Bütün bunların sabır mı yoksa aptallık mı olduğuna karar veremiyorum.
Karar verdiğim tek şey, zamanın yaşamla fazlasıyla ilintili olduğu. Bu kadar çok zaman kaybetmek bana yaşamda da kaybettiğimi hissettiriyor. Hayat zaten almaya bu kadar meyilliyken benim de sürekli kendimden almam akıl kârı değil. Her şeyi ve herkesi kaybetsem bile yanımda olacak olana, kendime öfkeliyim.
KENDİNİ DOĞURAN İNSAN
-clementine-
İki gündür dilime Sezen Aksu'nun Bu Kızı Yeniden Büyütmeliyim şarkısı dolandı. Şarkının bir bölümünde Sezen, "Ne gemiler yaktım, o kadar yandı ki canım sonunda karşıdan baktım. Ne göreyim kendime yıldızlardan daha uzaktım." diyor.
Sanırım her insanın farklı yaşlarda olsa da böyle hissettiği bir zaman dilimi oluyor. Gemileri yaktığı, kendisini dünyanın uzak bir köşesinden izleyip bu benim hayatım mı diye sorduğu, dört duvarı kapalı odalarda kendini ayazda gibi hissettiği.. Bunu bir nevi doğum sancısı gibi görüyorum ben.
İnsan kendini doğuruyor mu?
Hem de nasıl!
Sonra çıkıyor yola... Sil baştan başlatıyor hayatını. Ezberlediği her şeyin doğrusunu bir bir öğrenerek, yapamam dediklerini yaparak, yıkamam dediklerini yıkarak büyütüyor kendini. İşte yaşamak dediğin o zaman başlıyor. İnsan kendini büyütmeyi öğrendiği zaman... Sonrasında birilerinin onu beğenmiyor oluşu kızgınlıktan çıkıp ufak bir tebessüm oluyor, bir yerlere yetişme kaygısı bitiyor, daha çoğuna sahip olmayı değil elindekileri görmeyi öğreniyor, bir şeylere öyle dört elle değil usulünce tutunuyor. Her an kalkıp gidebilecek kadar cesur ama orada olmayı hak ettiğini bilecek kadar özgüvenli yerleşiyor hayatın oturttuğu o koltuğa.
Doğumlar sancılıdır, kendini doğurmak da öyle. Ama insan kendini doğurup bir de üstüne büyütmeyi başardığında öyle bir kişi çıkıyor ki karşısına geçmişte yaşadığı en acı olaya bile iyi ki beni büyüttü diye gülümsüyor muzip muzip. Kendini bilmeyenin kusuruna bakmamayı öğreniyor. Tuhaf karşıladığı bir olay olduğunda asla yapmam demiyor. Daha bir insan oluyor, daha uzun yol alacak güce sahip oluyor.
