Karen Horney'in vefatının yıl dönümünde, kendisinin kitabından derlediğim nevrotik ihtiyaçlar listesini sunmak istiyorum.
Burada aklımızda tutmamız gereken birinci nokta, ihtiyaçların kendisinin nevrotik olmamasıdır. Örneğin sevilme isteği, bağımsızlık arzusu, başarılı olma ihtiyacı; bunların hiçbiri başlı başına sorun teşkil etmez, hatta birçoklarımız için yararlı ve gereklidir de.
Nevrotik boyut, daha önce paylaştığım "Nevrotik Duygusal Yakınlık İhtiyacı" yazısında anlatmak istediğim gibi, maskeledikleri içsel çatışmalarımızdan ortaya çıkar. Ortada bir sahtelik vardır yani. Örneğin nevrotik sevecenlik ihtiyacı olan kişi aslında diğerleri tarafından sevilmeyi dert etmez; onun içten içe dert edindiği diğerleri tarafından saldırılmamaktır. Kendisini güçsüz ve yetersiz hissettiği için "sevecenlik yoluyla" kendisini olası saldırılardan korumak ister.
İkinci nokta ise bu ihtiyaçların bir arada bulunabilmesidir. Örneğin ilk üç ihtiyaç sıklıkla aynı anda bulunacağı gibi, üçüncü ihtiyaç diğerlerinden bağımsız şekilde de bulunabilir.
Ayrıntılı bilgi isteyen arkadaşlarım Karen Horney'in "Kendi Kendine Psikanaliz" kitabını inceleyebilirler.
İyi okumalar.
1. Nevrotik sevecenlik ve onaylanma ihtiyacı
Başkalarını hoş tutmaya ve onlar tarafından hoşlanılıp onaylanmaya duyulan ve koşul, durum ve nesne ayrımı gözetmeyen ihtiyaç;
- Otomatik olarak başkalarının beklentilerini yerine getirme;
- Ağırlık merkezi bireyin kendi içinde değil, başkalarında yatar, önemli olan tek şey onların arzuları ve görüşleridir;
- Kendini ortaya koyma korkusu;
- Başkalarının düşmanlığından ya da kendi içindeki düşmanlık duygularından korkma.
2. Yaşamın sorumluluğunu üstlenecek bir “eşe” duyulan nevrotik ihtiyaç
Ağırlık merkezi bütünüyle, yaşama ilişkin beklentilerin tamamını yerine getirecek, iyiye ve kötüye sorumluluğu üstlenecek, başarılı kullanımı en önemli koşul olan "eş"tedir;
- "Sevgi"nin gözde büyütülmesi, çünkü "sevgi”nin bütün sorunları çözeceğine inanılır;
- Terkedilme korkusu;
- Yalnızlık korkusu.
3. Kendi yaşamını daracık alanlarla sınırlandırmaya yönelik nevrotik ihtiyaç
- Başkalarından bir şey beklememe, az şeyle yetinme ve nesnel şeylere yönelik arzu ve hırsları sınırlandırma zorunluluğu;
- Silik ve ikinci planda kalma zorunluluğu;
- Var olan beceri ve potansiyellerin küçümsenmesi, en üstün değer alçakgönüllülüktür;
- Harcamaktan çok saklama itkisi;
- Herhangi bir istekte bulunma korkusu;
- Taşkın arzulara sahip olma ya da bunları ortaya koyma korkusu.
4. Nevrotik güç ihtiyacı
- Kendi içinde bir özlem olan başkaları üzerinde buyurganlık;
- Kendini bir yükümlülüğe, amaca, sorumluluğa adama; burada bireyin itici güç olması değil, belli bir rol oynaması söz konusudur;
- Başkalarının bireyselliğine, onuruna, duygularına yönelik temel bir saygısızlık, ilgilenilen tek şey onların boyun eğmesidir;
- Konunun içerdiği yıkıcı öğelerin derecesindeki büyük farklılıklar;
- Güce yönelik ayrım gözetmeyen hayranlık ve zayıflığa duyulan aşağılama,
5. Başkalarını kullanmaya ve olası her yoldan onlardan yararlanmaya duyulan nevrotik ihtiyaç
- Başkaları temelde kullanılmaya elverişli olup olmadıklarına ya da yararlanılıp yararlanamayacaklarına göre değerlendirilir;
- Çeşitli sömürü odakları: Para (pazarlık yapmak bir tutkuya eşdeğerdedir), görüşler, cinsellik, duygular;
- Başkalarını kullanma becerisine dayanan gurur;
- Kullanılma ve böylece "aptal" olma korkusu.
- Denetim dışı durumlar korkusu;
- Çaresizlik korkusu.
6. Kişisel hayranlığa duyulan nevrotik ihtiyaç
- Öze ilişkin imajın şişirilmesi (narsisizm);
- Sahip olduğu ya da toplumsal yargıya sunulduğu şeylerden ötürü değil, kendi hayalinde olduğu şey (öz) ihtiyacı;
- Öz değerlendirme, onun bu imajı gerçekleştirmesine ve başkalarının buna duyacakları hayranlığa bağlıdır;
- Kendisine duyulan hayranlığı yitirme ("küçük düşürülme ya da düşme”) korkusu.
- Denetim dışı durumlar korkusu;
- Çaresizlik korkusu.
7. Kişisel başarıya yönelik nevrotik hırs
- Sunduğu şeylerle ya da olduğu şeyle değil, etkinlikleriyle başkalarını geride bırakma ihtiyacı;
- Öz değerlendirme, özellikle kendi kafasında en iyi sevgili, sporcu, yazar, işçi olmasına bağlanır, yine de göze çarpma hayati bir önem taşır ve bunun yokluğuna içerlenir;
- Yıkıcı eğilimlerin (başkalarını dize getirmeye yönelik) karışımı her zaman vardır, ancak yoğunlukları farklılık gösterir;
- Derin bir kaygı eşliğinde de olsa, kendini büyük işler başarma doğrultusunda acımasızca kamçılama;
- Başarısızlık ("küçük düşme ya da düşürülme") korkusu.
8. Kusursuzluğa ve yanılmazlığa duyulan nevrotik ihtiyaç
- Acımasız kusursuzluk itkisi;
- Olası özürlere ilişkin düşüncelere dalma ya da özsuçlamalar;
- Kusursuz olma nedeniyle başkaları karşısında duyulan üstünlük duygulan;
- Kendi içinde özürler bulma ya da hatalar yapma korkusu;
- Eleştirilme ya da suçlanma korkusu.
Alıntılar:
Karen Horney, Kendi Kendine Psikanaliz
Comments