Öncelikle: Psikolojik Testler
Narsisizm, genellikle benlik ve kişilerarası ilişkiler açısından ele alınır ve narsistik örüntünün kendiliği aşırı önemseme, başkalarını yok sayma ve bu nedenle de kişilerarası ilişkilerde sorunlar yaşama ile ilişkili olduğu öne sürülür.
Ancak bu örüntünün her zaman olumsuz sonuçlar doğurmayacağı, benliğe ilişkin olumlu algının ve başkalarına empatik davranma kapasitesine sahip olmanın (sağlıklı narsisizm) bireyin amaçlarına yönünde ilerlemesi ve kişisel yenilgilerden sonra yeniden gücünü toplaması açısından koruyucu olabildiği de belirtilir.
Peki sorun ne zaman başlar? Bireyin, olumlu benlik algısına yönelik tehdit ya da tehlike oluştuğunda baş etme mekanizmalarının zarar görmesi ve uygun başa çıkma stratejilerini kullanamaması ile başlar. Bu durum patolojik narsisizm olarak adlandırılır.
En son basım DSM 5 Tanı Ölçütleri Kitabı'na göre narsisistik kişilik bozukluğu, genç yetişkinlik döneminde başlayan ve çeşitli koşullarda kendini gösteren büyüklenmeciliği, hayranlık gereksinimini, empati yoksunluğunu içerir ve yazılan kriterlerden en az beşini kapsayan yaygın bir örüntü şeklinde yer bulur:
1. Kendisinin önemine dair büyüklenmeci bir duyguya sahip olmak,
2. Sınırsız başarı, güç, zeka, güzellik veya ideal sevgi fantezileriyle meşgul olmak,
3. “Özel” olduğuna ve ancak özel veya üst düzey insanlar tarafından anlaşılabileceğine, onlarla ilişkide
bulunması gerektiğine inanmak,
4. Aşırı hayranlık beklemek,
5. Hak sahibi olduğuna inanmak (özellikle ayrıcalıklı muamele görme veya beklentilerine otomatik olarak uyum gösterileceğine dair makul olmayan beklentilere sahip olmak),
6. Kişilerarası ilişkilerde sömürücü olmak (amaçlarına ulaşmak için insanları kullanmak),
7. Empatiden yoksun olmak (diğerlerinin duyguları ve gereksinimlerini kabullenme veya paylaşmada gönülsüzlük),
8. Diğerlerine haset duymak veya diğerlerinin ona haset duyduklarına inanmak,
9. Kibirli ve küstah davranış veya tutumlar sergilemek.
Ancak son dönemde uzmanlar, bu kriterleri, patolojik narsisizmin yalnızca bir türü olan ”büyüklenmeci narsisizmi” aşırı vurguladığı için eleştiriyor.
Patolojik narsisizmin “büyüklenmeci” ve “kırılgan” narsisizm olarak iki boyutta değerlendirilmesi ve bu iki boyutun arasındaki farkların detaylıca açıklanması gerektiğine inanıyorlar.
Büyüklenmeci narsisizmden oldukça farklı, hatta çoğu noktada kaçınmacılık, teslimiyetçilik ve insiyatif almaktan kaçınma gibi tam tersi özellikler barındıran "kırılgan narsisizm" ile ilgili araştırmalar da gün geçtikçe çoğalıyor.
Bu nedenle bir sonraki yazımda, büyüklenmeci narsisizm - kırılgan narsisizm arasındaki farkları yazmayı planlıyorum.
Alıntılar:
Amerikan Psikiyatri Birliği - DSM-5 Tanı Ölçütleri Başvuru El Kitabı
Dilay Erdoğan - Hangi Narsizm? Büyüklenmeci ve Kırılgan Narsizmin Karşılaştırılmasına İlişkin Bir Gözden Geçirme
