Geçen bültende okuma motivasyonumuzla ilgili bir test koymuştum. Testi tamamlayanlar, sonuç sayfasında kitaplarla ilgili bir okuma listesiyle karşılaşıyordu.
Bu kitaplardan biri de Alberto Manguel’in “Okuma Günlüğü”ydü. Yazar, geçmişte okuduğu bazı romanları yeniden okuyor ve tuttuğu günlükte romanlardaki olayları gündelik hayatındaki olaylarla karşılaştırıyordu.
Listeyi tamamladıktan sonra kitabı yeniden okumaya başladım. Başlar başlamaz bir cümle vurdu beni. Alman yazar Alfred Döblin, savaştan çıkmış halkı için yazıyor:
“Başlarından geçenleri henüz yaşamamışlar.”
Yas süreci geldi aklıma. Şoke olmuş vaziyette ciyaklarken, inkar ederken ve gerçeklikle pazarlık yaparken aslında başımıza geleni yaşamamak için zamanı durduruyoruz. Ancak kabullendikten sonra, boynumuza dolanan hafif bir şal gibi taşıyoruz melankoliyi.
Bir de tersi var: Başımıza gelmemiş olduğu halde yaşadıklarımız. Var olmamış anlar uğruna feda ettiğimiz şimdiki zamanımız.
Montaigne, Denemeler’in birinci kitabında anlatıyor: Caesar, savaş sırasında bezgin bir tavırla yanına gelerek kendisinden canına kıyma izni isteyen yaralı askere tatlılıkla yanıt veriyor:
“Demek hayatta olduğunu düşünüyordun sen.”
Dışarıdaki izleyiciye göre birkaç saniye sürse de, ölüm anının ne kadar sürdüğünü bilmiyoruz.
1970’lerde yapılan bir deneyde insanların son anlarında yaşamlarının bir film şeridi gibi geçip geçmediği araştırılıyor. Denekler, son anları olduğunu sandıkları anlarda artmış bir düşünce hızı ve bariz bir zaman yavaşlaması tarif ediyorlar.
Dostoyevski, yaşadığı bir epilepsi nöbetini anlatıyor:
“Öyle anlar var ki sadece birkaç saniyelik süre zarfında ebedi uykunun varlığını hissediyorsunuz. Bu beş saniye boyunca bütün insan varoluşunu yaşıyorum ve bunun için bütün hayatımı verirdim, çok mu veriyorum diye düşünmezdim bile.”
Kitaplar, donmuş zamanın hayat dolu sarkıtlarıdır.
Manguel’e göre, okurlarını fark etmezler, ama sadece okur onları açıp da sayfalarını çevirdiğinde yeniden yaşama dönerler.
Yas tutan insanlar gibi.
Kitaplarla ilgili bazı kitaplar listesi:
Alberto Manguel - Okumanın Tarihi
Alberto Manguel - Okuma Günlüğü
Alberto Manguel- Geceyarısı Kütüphane
Umberto Eco, J. C. Carriere - Kitaplardan Kurtulabileceğinizi Sanmayın
Enis Batur - Kara Mizah Antolojisi
Alexander Pechmann - Kayıp Kitaplar Kütüphanesi
Fernando Baez - Kitap Kıyımının Evrensel Tarihi
Julian Barnes - Flaubert'in Papağanı
Jonathan Carroll - Kahkahalar Ülkesi
Ray Bradbury - Fahrenheit 451
Michael Ende - Bitmeyecek Öykü
