Mağduriyete eğilimli kişiler, bütün kötü olayların kendilerinin başına geldiğine inanırlar. Paranoyak değillerdir; sadece dış dünyayı algılama konusunda aşırı benmerkezcil bir tutum sergilerler.
Elbette bu tutumun faydaları vardır: kendilerinden ziyade başkalarının kusurlarına odaklandıkları ve bir deve kadar uzun süre kin güdebildikleri için kendi eylemlerinin sorumluluklarından kurtulurlar.
Elsevier Personality and Individual Differences dergisinde geçen ay yayımlanan bir makalede araştırmacılar, mağduriyet eğilimini dört ana kaynağa bağlıyorlar:
1. Farkına varılma ve onaylanma ihtiyaçları yoğundur:
Mağduriyete eğilimli kişiler kendilerini sıklıkla "kurban" rolünde göstererek dikkat çekmek ve onaylanmak isterler.
2. Ahlak konusunda seçkinci davranırlar:
Mağduriyete eğilimli kişiler sıklıkla kendilerini ahlaki olarak saf ve kusursuz görürler. Oysa onlara karşı çıkanlar, onları eleştirenler ve mağdur edenler ise ahlaki olarak düşük seviyededirler ve adaletsizdirler.
3. Empatileri düşüktür:
Mağduriyetlerine yönelik ilgileri bütün vicdani kapasitelerini kapladığı ve her şey zaten onların başına geldiği için başkalarının acılarına pek yer kalmaz.
Kendi acılarına gösterdikleri yoğun odaklanma, başkalarına zarar verme ya da zalim davranma konusunda kendilerini haklı hissetmelerine de neden olabilir.
4. Mağduriyetleri konusunda düşünsel geviş getirirler:
Mağduriyete eğilimli kişiler yaşadıklarına inandıkları mağduriyetleri sık sık ve uzun uzun düşünürler. Ancak bu düşünme süreçlerindeki en büyük etken sabit fikirlilikleridir. Dolayısıyla başka açıları kapsamaz. Bu sayede uzun yıllar ilk günkü gibi kızgın ve haklı hissedebilirler.
Araştırmacılar, diğer insanlarla olan ilişkilerinde olumsuzluklara daha çok odaklanan ve başkalarının niyetlerini okurken daha sık kötü niyet atfeden bu kişisel özelliğin her ortamda gelişebildiğini ve zamanla sabitleştiğini düşünüyorlar.
Yine de, uygun terapi yöntemleriyle, bu kişilerin kendi benmerkezcilliklerinin farkına varmaları, diğer insanların olumlu özelliklerini de hesaba katmaları, daha güçlü empati kurabilmeleri ve daha sık sorumluluk alabilmeleri sağlanabiliyor.
Alıntılar:
R.Gabay, B.Hameiri, A.Nadler - The tendency for interpersonal victimhood: The personality construct and its consequences
David Ley - The Victim Personality
