“Lise öğrencisi 17 yaşındaki Etiyopyalı Bira, evinin duvarını yedi.”
Böyle başlıyor otobiyografisine kendisi de OKB’den (Obsesif - Kompulsif Bozukluk) muzdarip David Adam. Duvarı yemek istiyor muydu? Tabii ki hayır. Ama duvarla ilgili takıntılı düşünceler beyninin içinden silinmiyordu ve sadece çamurlu duvardan bir parça koparıp yediğinde bu rahatsız düşünceler onu terk ediyordu.
Günler günleri, yıllar yılları kovalarken, o da bu tacizkar düşüncelerden kurtulmak için avuç avuç yedi duvardan. 17 yaşında geldiğinde sekiz metrekarelik duvar bitmişti. Yarım tondan fazla yemişti.
İncelemeler yapıldıktan sonra Bira’ya tanı konuldu:
“Orta seviyeli OKB”
Nasıl yani, dedim okurken. Koskocaman duvarı yiyip bitirmiş kızın durumu “orta seviye” ile açıklanabilir mi?
Tanı kitabına göre, diğer semptomların yanı sıra, takıntılı düşünceler ve zorlantılı eylemlerle günde bir saatten uzun süre savaşan insanlar OKB sayılıyor. Ortalamada ise bunu yoğun yaşayan kişiler, günde altı saat takıntılı düşüncelerle (dizi örneğinde “ya mikrop kaparsam” düşüncesiyle), dört saat ise zorlantılı davranışlarla (dizi örneğinde temizlik faaliyetleriyle) geçiriyor.
Neredeyse bütün bir günü savaşarak geçiriyorlar yani.
Bira’nın takıntılı düşünceleri ve zorlantılı davranışları günde ortalama iki saat sürdüğü için orta seviyeli sayılıyor.
İlk bölümde Safiye, kardeşi astım krizi geçirirken dışarıdan mikrop gelir korkusuyla evin pencerelerini açmıyor. Üstelik kardeşinin çantasından ilacı hızlıca alması gerekirken, başkasının çantasına dokunamayacağı için önce mutfağa gidiyor (terlikleri değiştirerek) ve oradan eldiven alıp, ilacı öyle tutabiliyor.
Bu da izleyicilere tuhaf geliyor. “Ne var yani, şu kalıpları bir saniyeliğine bıraksa” Makul gibi görünen bu istek aslında Safiye’nin kendi dünyasını bir saniyeliğine bırakıp başka bir dünyaya dönmesini beklemeye benziyor.
Oysa Safiye'nin dünyası alışılagelmiş dünyaya pek benzemiyor.
Londra’da yaşayan ve her gün saatlerce AIDS olacağına dair düşüncelerle savaşan adam, bir gün şehrin en işlek mahallesinde dolaşırken kullanılmış bir prezervatife basıyor. Ayakkabıyla kullanılmış prezervatife basmanın AIDS’e yol açmayacağının kendisi de farkında. Ancak mantık silsilesi işlemiyor. “Ya kaparsam?” “Ya kaparsam?” “Ya kaparsam?” Adam o kadar yoğun bir telaşa kapılıyor ki, bir daha hayatı boyunca Londra’nın o mahallesine ayak basmıyor.
Yirmili yaşlardaki evli bir kadın, kanser olduğuna dair sürekli tekrarlanan düşüncelerle boğuşuyor. Birkaç yıl sonra o kadar çok bıkıyor ki, bu sefer kanser olabileceğine dair herhangi bir semptomu fark edebileceği bütün durumlardan kaçınmaya başlıyor. Sabahları yatağını yapmıyor veya iç çamaşırına bakmıyor, çünkü kan görmekten korkuyor. Takıntı ilerledikçe kadın, bir semptom görürüm endişesiyle, aynaya bile bakmaz oluyor. Kolları ve bacaklarını görmemek için uzun elbiseler giymeye başlayan kadın, bedeninde yumru bulma korkusuyla yıkanmayı dahi bırakıyor.
Evli bir kadın birden bire dört rakamından rahatsızlık duymaya başlıyor. Eşinin doğum günü ayın dördüncü günü olduğu için, eğer bu rakamdan kaçınmayı başaramazsa, kocasının başına kötü şeyler gelmesine neden olacağına dair bir inanç geliştiriyor. Kitap veya dergi okurken dördüncü sayfayı atlamakla başlayan süreç, bir daha hiç dört rakamını yazmamaya, herhangi bir şeyden dört adet yememeye evriliyor. Ancak süreçteki davranışlar katlanarak arttığında ve artık dörtle başlayan, dörtle biten, dörde yakın olan bütün rakamlara da sıçradığında yaşamak artık imkansızlaşıyor ve kadın yardım aramaya başlıyor.
Hikayeler ne kadar farklılaşırsa da, gördüğümüz gibi altında yatan kalıp aynı: X düşünceleri yoğun biçimde rahatsızlık veriyor. Y eylemleri ise bu düşünceleri dindirmeye yarıyor. Bu nedenle bütün hayatları X ve Y arasında geçiyor.
Dizi, bize obsesif kompulsif sorunlar yaşayan bir insanın dünyasına girme şansı veriyor.
Eğer o dünyayı tanımak istiyorsak, ilk önce kendi dünyamızın kalıplarını bırakıp, o dünyanın kurallarını anlamamız gerekiyor.
Alıntılar:
David Adam - The Man Who Couldn't Stop
Stanley Rachman, Padmal de Silva - Obsessive-Compulsive Disorder (Fourth Ed.)
Commentaires