Karşımızdaki insana, kendisini gerçekleştirme serüveninde nasıl yardımcı olabiliriz?
Carl Rogers, terapistlere, gerek danışanlarıyla, gerekse çevrelerindeki insanlarla faydalı ilişkiler* kurmak için kendi denetleme sorularını geliştirmelerini öğütler.
Rogers da on maddeden oluşan, epey etkileyici bir soru listesi çıkartır:
1. Diğer bir kişi tarafından, derinlerinden duyulan bir hisle, güvenilir, inanılır ya da istikrarlı biri olarak algılanan kişi olabilir miyim?
2. Bir insan olarak kendimi, ne olduğumu tüm netliğiyle anlatabilecek kadar iyi ifade edebilecek miyim?
3. Bu diğer kişiye karşı olumlu tavırlar deneyimlememe izin verebilecek miyim?
4. Bir kişi olarak karşımdaki kişiden ayrı olabilecek kadar güçlü olabilir miyim? Hem karşımdaki kişinin duygu ve ihtiyaçlarına hem de kendiminkilere kararlı bir şekilde saygı duyabilecek miyim?
5. Karşımdaki kişinin de ayrı biri olmasına, kendi içimde izin verecek kadar yetkin miyim? Onun olduğu gibi görünmesine izin verebilir miyim? İster dürüst ister aldatıcı, ister çocuksu ister olgun, ister ümitsiz ister güvenli olsun fark etmez diyebilir miyim? Ona olduğu gibi görünme özgürlüğünü verebilir miyim? Yoksa benim önerilerimi dinlemeli ya da biraz da olsa bana bağımlı kalmalı ya da benim istediğim kalıba girmeli mi diye düşünüyorum?
6. Kendimi bırakıp, karşımdakinin duygu ve kişisel anlam dünyasına tamamen girebilir ve onları onun gözüyle görmeyi becerebilir miyim? Kendi değerlendirme ve yargılama arzularımı tamamen yitirecek kadar eksiksiz bir şekilde onun özel dünyasına adım atabilir miyim? O dünyada serbestçe dolaşırken, o kişinin değer verdiği anlamları kırıp dökmeme hassasiyetini gösterebilir miyim? O dünyayı, sadece açıkça farkında olduğu tecrübelerinin değil, onun için örtük, gölgeli ya da karışık olan tecrübelerinin de anlamlarını yakalayacak kadar hakkıyla algılayabilir miyim? Bu anlayışın sınırsız olmasını sağlayabilir miyim?
7. Onu olduğu gibi alabilir miyim? Bu tavrı ona da iletebilir miyim? Yoksa onu sadece belli koşullarla kabul eder, hislerinin bir kısmına karşı açık olur ve diğer kısımlarına sessizce ya da açıkça karşı mı çıkarım?
8. İlişkide benim davranışlarımın da tehdit olarak algılanmaması konusunda yeterince hassasiyet gösterebilecek miyim?
9. Onu, harici bir değerlendirme tehdidinden kurtarabilir miyim?
10. Diğer bireyi kişi olma sürecinde bir insan olarak karşılayabilecek miyim yoksa onun geçmişi ve kendi geçmişim içinde sıkışıp kalacak mıyım?
Elbette bu maddelerin hepsine evet diyebilmek çok zor. Yine de, bu maddelere baktığımda, kendimi neredeyse kusursuz gördüğüm ilişkilerde bile ne çok eksiğim olduğunu fark ediyorum. Mükemmel bir "yapamadıklarım listesi" olarak hizmet ediyor bana.
Rogers da çok farklı düşünmemiş ki bölümün sonuna şöyle yazmış:
"Eğer ben, kendi içimde, tüm bu sorulara olumlu cevap verebiliyorsam, girdiğim tüm ilişkiler faydalı ve gelişmeyi beraberinde getirecek ilişkiler demektir. Ama bu soruların
çoğuna olumlu cevap veremiyorum. Elimden sadece olumlu cevap verme yolunda çalışmaktan başka bir şey gelmiyor."
Alıntılar:
Carl Rogers, Kişi Olmaya Çalışmak
