“Çocuklarınızı asla kucaklamayın ve öpmeyin, kesinlikle kucağınıza oturmalarına izin vermeyin.”
Psikoloji tarihinin en önemli kişilerinden John Watson, 1928 yılında basılan Bebeklerin ve Çocukların Psikolojik Bakımı isimli kitabında bu tip önerilerde bulunuyordu.
“Eğer zorunluysanız, iyi geceler dedikleri zaman sadece bir kez alınlarından öpün. Sabahları onlarla tokalaşın. Eğer çok zor bir görevi başarıyla yerine getirirse başlarını hafifçe okşayın."
"Bir kez deneyin. Bir hafta içinde çocuğunuzla mükemmel derecede nesnel ve aynı zamanda arkadaşça bir ilişkiye girebilmenin ne kadar kolay olduğunu göreceksiniz.”
O dönemin çocuk yetiştirme konusundaki favori akımı bu oldu.
John Watson, evlatlarını kendi inandığı prensiplerle yetiştirdi. Dört çocuğundan üçü intihara teşebbüs etti.
Biri başardı.
İkinci Dünya Savaşı ve sonrasında ebeveynlikle ilgili büyük değişimler yaşandı. Psikanalizin gelişmesiyle artık insanlar örtük niyetleri nedeniyle de sorgulanıyordu.
İlk kurbanlar anneler oldu:
“Bir çocuğun otizmli olmasını tetikleyen, aslında içten içe onun hiç var olmamasını dileyen annedir.”
Böyle yazıyordu Psikolog Bruno Bettelheim. İlk o değildi bunu söyleyen, Kanner, yalnızca gözleme dayanarak otizmin sebebini soğuk, dışlayıcı, ilgisiz, uzak annelere bağlayan Buzdolabı Anne Teorisi’ni geliştirmişti bile.
Ama Bettelheim, ayrıca mükemmel bir yazardı. Yazdığı "Boş Kale” kitabıyla ve içeriğindeki sahte araştırmaları sayesinde büyük yankı uyandırdı. On binlerce ebeveyn, ama özellikle anneler, çocuklarını otizmli yaptıkları için psikanalize girdiler. Neden bu kadar şeytani olduklarını öğrenmeleri gerekiyordu.
Oysa o dönemde otizmle ilgili iki eser daha vardı ve nörobiyolojik nedenlerinden bahsediyordu. Ancak onlar o kadar okunmadı. Roy Richard Ginker’ın deyimiyle “adam çok iyi yazardı.”
Bir de, toplum, anneleri suçlamaya hazırdı.
Ve geldik bugünlere. Neyse ki, çocukları sevmememiz gerektiğini söyleyen uzman pek yok. Otizmin nedenleri konusunda ise kişilerin dini inançları gibi faktörler devreye girse de, hiç olmazsa annenin bilinçaltında çocuğunu yok etme arzusuna bağlı olduğunu düşünenler epey azınlıkta.
Ancak, "nasıl ebeveyn olunmalı" konusunda çok satan kitaplara baktığımızda ebeveynlerin her şeyin sorumlusu olarak gösterildiği eserlerle sıklıkla karşılaşıyoruz.
Bugünden itibaren inceleyeceğim “Masumlar Apartmanı” da gaddar bir annenin ve umursamaz bir babanın çocukları üzerindeki patolojik etkisi üzerine odaklanıyor gibi.
Bu nedenle uyarmalıyım; olaylar arasında nedensel örüntü aramak için evrilen beyinlerimiz, ne yazık ki bulduğu ilk yanıta inanmaya ve aramayı bırakma eğiliminde.
Dolayısıyla böyle bir diziden etkilenmemek, bazı sonuçlar çıkarmamak imkansız. Ama hayatımız, senaryosu açık, basit nedenselliklerle örülü bir film veya dizi değil.
Bizler genetik, biyolojik ve çevresel etkileşimin ürünleriyiz. Bildiklerimiz kadar bilmediklerimiz; farkına vardıklarımız kadar varamadıklarımız, hatırlayabildiklerimiz kadar hatırlayamadıklarımız var. Üstelik, hayatımızdaki her sorunu açıklayabilecek bir “Her Şeyin Teorisi” de bulunmuyor.
Dolayısıyla, proje boyunca diziyi izlerken veya yazdıklarımı okurken neden-sonuç ilişkileri konusunda şüpheci olmanızı, bir kanı oluşturmadan veya bir yargıya varmadan önce, konu hakkında en güncel, bilimsel bilgileri edinmenizi öneririm.
Ben de, elimden geldiğince, saygıdeğer bilimsel kaynaklardan edinilmiş, güncel bilgileri kullanmak için çabalayacağım.
Not: Elimdeki kitapların proje boyunca yetmeyeceğini düşündüğüm için, kaynaklar konusunda araştırma yaptım ve yeni kitaplar sipariş ettim. Listeyi paylaşıyorum:
1. Modern Yaşamda Kişilik Bozuklukları - Theodore Millon
2. Duramayan Adam - Obsesif Kompulsif Bozuklukla Yaşamak - David Adam
3. Obsesif Kompulsif Bozukluğunuzu Kontrol Altına Almanın Yolları - Christine Purdon
4. Psikodinamik Psikiyatri ve Normaldışı Davranışlar - Engin Geçtan
5. Anne Duyarlığı ve Çocuklarda Bağlanma - Melike Sayıl, Nebi Sümer, Sibel Kazak Berument
6. Anne Babalık - Kuram ve Araştırma - Der: Melike Sayıl, Bilge Yağmurlu
7. Olağan Psikopatlar - Kevin Dutton
8. Mizojini: Kadından Nefretin Evrensel Tarihi - Jack Holland
9. A Cultural History of Misadventures in Parenting - Jennifer Traig
10. Overcoming Compulsive Hoarding - Bubrick, Neziroğlu, Tobias
Alıntılar:
Diane Schultz - Modern Psikoloji Tarihi
Paul Bloom - Descartes' Baby
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı - Otizm Spektrum Bozukluğu
